Vanaf 2015 is ongeveer 10 miljard euro aan het gemeentefonds toegevoegd voor de uitvoering van de gedecentraliseerde taken in het sociaal domein (Jeugdwet, Wmo 2015 en Participatiewet). Voor de verdeling van de middelen in het gemeentefonds wordt gebruikgemaakt van de zogenoemde verschillenanalyse. Het probleem met de huidige verschillenanalyse is dat de methode methodologisch niet goed onderbouwd is, waardoor die leidt tot mogelijk onbetrouwbare uitkomsten. Het is bijvoorbeeld niet transparant hoe de verdeelmaatstaven worden bepaald en hoe de gewichten voor de maatstaven tot stand komen. Daardoor zijn de resultaten niet reproduceerbaar en ontstaat het risico dat de verdeling door gemeenten te beïnvloeden is (rent seeking). Het heeft dus de voorkeur om over te stappen op een andere methodiek voor de verdeling van de middelen.

Op korte termijn gaat de voorkeur uit naar een regressieanalyse waarmee de uitgaven van gemeenten worden verklaard uit objectieve kenmerken. Deze methode brengt weinig risico’s met zich mee en ondervangt bovengenoemde nadelen van de huidige verschillenanalyse. Tegelijkertijd is het aan te bevelen kwantitatief onderzoek te doen naar het toepassen van een regressieanalyse waarmee het individuele voorzieningengebruik wordt verklaard uit objectieve kenmerken en waaraan vervolgens een gemiddelde prijs per gebruiker wordt gekoppeld. Deze methodiek is in principe het meest geschikt voor de verdeling van de middelen in het sociaal domein en sluit van alle modellen het beste aan bij de noodzakelijke kosten van gemeenten. De methode kent echter risico’s, omdat nog niet eerder met deze gegevens is gewerkt voor de verdeling van middelen. Het kost tijd en nader onderzoek om een gedetailleerd beeld te krijgen van de mogelijkheden.

De mogelijke (alternatieve) verdeelmethoden zijn opgesteld op basis van literatuurstudie en interviews met een groot aantal deskundigen en belanghebbenden. De voor- en nadelen van al die methoden zijn systematisch geanalyseerd met een beoordelingskader met – voor dergelijk onderzoek gangbare – criteria. De uitkomsten hiervan zijn aan alle deskundigen en belanghebbenden tegelijkertijd voorgelegd tijdens een gezamenlijke bijeenkomst. De discussie in die bijeenkomst is benut om de uitkomsten verder aan te scherpen.