Resultaten
Het toekennen van leerrechten t.w.v. een week extra scholing per jaar aan werkenden en werkzoekenden verdient zich voor de overheid (groten)deels terug door een toename van inkomens (belastinginkomsten) en hogere baankansen (besparingen op uitkeringen). Meer leerrechten toekennen aan lager of hoger opgeleiden leidt tot een uitruil tussen het kosten-batensaldo voor de overheid en inkomensongelijkheid. De opname van rechten, de rendementen en de substitutie van bestaande investeringen door leerrechten zijn bepalend voor deze uitkomsten en geven handvatten voor beleid. Ondanks dat individuele leerrechten een aantal aantrekkelijke voordelen bieden, is het onwaarschijnlijk dat leerrechten op zichzelf een wondermiddel zijn voor de toekomstige uitdagingen op de arbeidsmarkt. Beleidsmakers die een systeem van leerrechten opzetten moeten oog hebben voor de sterke en zwakke punten en benodigde aanvullende maatregelen.

Het onderzoek
In opdracht van de Vereniging Hogescholen (VH) en de Vereniging van Universiteiten (VSNU) heeft SEO Economisch Onderzoek een doorrekening uitgevoerd van drie modellen van leerrechten. Het gaat om een model met dezelfde leerrechten voor alle gerechtigden (neutrale leerrechten), een model waarin meer leerrechten worden toegekend aan hoger opgeleiden (progressieve leerrechten) en een model waarin lager opgeleiden meer leerrechten krijgen toegewezen (regressieve leerrechten). Dit onderzoek bouwt voort op een eerdere doorrekening van het toekennen van regressieve leerrechten uit 2018. De doorrekening in dit onderzoek wijkt op een aantal punten hiervan af. Zo is er gerekend met substitutie van huidige scholing (deadweight loss) en lock-in effecten van scholing onder werkzoekenden. Het rekenmodel, de nulmeting, de modeluitkomsten en de wijze van rapporteren zijn hetzelfde gebleven.

Gebruikte methode
In dit onderzoek is gebruikgemaakt van een dynamisch rekenmodel van investeringen in menselijk kapitaal. Het rekenmodel is in staat de huidige LLO-investeringen en de loonprofielen over de arbeidsloopbaan voor verschillende opleidingsniveaus te reconstrueren. Het model is vervolgens verrijkt en doorgerekend met leerrechten in een steady state en genereert het saldo van kosten (opname leerrechten) en baten (belastinginkomsten en besparingen), de toename van het bruto jaarinkomen en de verandering van de inkomensongelijkheid in verschillende scenario’s. Tot slot zijn er gevoeligheidsanalyses uitgevoerd m.b.t. het rendement op scholing, de afschrijvingsvoet van menselijk kapitaal en de substitutie van huidige scholing.