Cumulatie eigen bijdragen in de zorg

In opdracht van NPCF en CG-Raad heeft SEO Economisch Onderzoek onderzoek gedaan naar de cumulatie van wettelijke eigen bijdragen in de zorg. Onderzocht is hoe de hoogte van de totale wettelijke eigen bijdragen zich heeft ontwikkeld in de afgelopen jaren, hoeveel chronisch zieke voorbeeldpersonen in de afgelopen jaren hebben betaald aan wettelijke eigen bijdragen en op welke manier en waar cumulatie van eigen bijdragen optreedt.

Hier kwam uit dat de totale wettelijke eigen bijdragen in de zorg tussen 2004 en 2007 zijn verdubbeld. Dit kwam door de invoering van de no claim. De totale wettelijke eigen bijdragen voor thuiszorg, intramurale zorg en voorzieningen zijn ongeveer gelijk gebleven.

Wel is in de thuiszorg verschoven wie welke bijdrage betaalt. Gehuwden met een laag inkomen zijn de helft meer gaan betalen voor hun thuiszorg. Mensen met een laag tot modaal inkomen die veel thuiszorg gebruiken zijn veel minder gaan betalen, behalve oudere alleenstaanden. Mensen die weinig thuiszorg gebruiken zijn in de ene gemeente (bijvoorbeeld Roosendaal) minder gaan betalen aan thuiszorg en in de andere gemeente (bijvoorbeeld Den Bosch) veel meer gaan betalen voor thuiszorg.

Mensen die in een instelling wonen hebben de hoogste wettelijke eigen bijdragen. Zij moeten een substantieel deel van hun inkomen besteden aan wettelijke eigen bijdragen. Bijstandsgerechtigde alleenstaanden houden hierdoor alleen zak- en kleedgeld over. Hun eigen bijdrage is tussen 2004 en 2008 niet sterk veranderd. Wel is er door het vervallen van een overgangsregeling in 2008 een groep mensen wel (veel) meer gaan betalen.

Om te zorgen dat mensen niet te veel wettelijke eigen bijdragen hoeven te betalen zijn er twee anticumulatieregelingen opgenomen in de wet. Ten eerste zijn gehuwden waarvan de ene wel en de andere niet in een instelling woont vrijgesteld van wettelijke eigen bijdragen thuiszorg en betalen het lage tarief in een instelling. Ten tweede is er voor iedereen een gezamenlijk plafond voor AWBZ thuiszorg, WMO thuiszorg en WMO voorzieningen.

De zorgverzekeringswet kent echter geen plafonds en ook geen anticumulatieregeling met de andere wettelijke eigen bijdragen. Hierdoor zijn het met name mensen die gebruik maken van bijdrageplichtige zorg uit de zorgverzekeringswet (zoals een kunstgebit en orthopedische schoenen) in combinatie met veel thuiszorg (of weinig thuiszorg in een gemeente met hoge tarieven) waar de wettelijke eigen bijdragen cumuleren.