Achtergrond
SEO heeft tezamen met het African Population and Health Research Center (APHRC) het Healthy Business Development Programma (HBDP) in Kenia geëvalueerd. Dit programma, uitgevoerd door de PharmAccess Foundation, ondersteunde tussen 2015 en 2020 kleine en middelgrote ondernemingen (mkb-bedrijven) in de Keniaanse private gezondheidssector. De Nederlandse overheid ondersteunde dit programma met een subsidie van 1,8 miljoen euro via de door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) beheerde Faciliteit voor Duurzaam Ondernemen en Voedselzekerheid (FDOV). PharmAccess heeft SEO en APHRC gecontracteerd om M&E-ondersteuning te bieden, de effectiviteit van de verschillende programmaonderdelen te evalueren en aanbevelingen voor de toekomst te doen. 

Het HBDP richtte zich op het aanpakken van de drie belangrijke belemmeringen voor het mkb actief in de Keniaanse private gezondheidssector: 

  • Klinische tekortkomingen: Tekortkomingen in de kwaliteit van zorgnormen, procedures of apparatuur die de kwaliteit van de zorgverlening en de daarmee samenhangende gezondheidsresultaten ondermijnen. 
  • Zakelijke tekortkomingen: Tekortkomingen in de kennis of vaardigheden op het gebied van bedrijfsmanagement, die medische professionals ervan kunnen weerhouden hun mkb efficiënt te runnen. 
  • Financiële tekortkomingen: Gebrek aan voldoende financiële middelen, of beperkte toegang tot financiële producten zoals zakelijke leningen, die het vermogen van de mkb’s in de gezondheidszorg beperken om te investeren in hun organisatie om daarmee één van hun zakelijke of klinische tekortkomingen aan te pakken. 

Resultaten
Het evaluatieteam heeft aanwijzingen gevonden dat het HBDP de klinische, zakelijke en financiële tekortkomingen van Keniaanse mkb’s in de gezondheidszorg effectief heeft verminderd.  

  • Ten eerste werd de klinische ondersteuning – in de vorm van SafeCare-beoordelingen en kwaliteitsverbeteringsplannen (QIP) – over het algemeen goed ontvangen door mkb’s in de gezondheidszorg. Uit interviews en enquêteresultaten bleek dat de klinische steunpakketten de Keniaanse mkb’s vaak hielpen om hun klinische tekortkomingen te verminderen. Zowel direct door concrete aanbevelingen te maken die de kwaliteit van hun zorg verbeterde, als indirect door hen aan te moedigen om te investeren in betere medische apparatuur.  
  • Ten tweede werd de verleende steun op zakelijk vlak zeer gewaardeerd door de ontvangers hiervan (met name door deelnemers aan het ‘Managing Healthcare Businesses’ programma; een gezamenlijk product van PharmAccess en de Strathmore Business School in Nairobi). Uit de enquête onder alumni van dit programma, gevalideerd door vervolginterviews, bleek dat deze cursussen bijdroegen aan de verbetering van de kennis en praktijken van de alumni op zakelijk vlak (met inbegrip van bijvoorbeeld hun vaardigheden op het gebied van boekhouding, rapportage, planning en budgettering).  
  • Ten derde waren er sterke aanwijzingen dat de financiële steun van het HBDP via het Medical Credit Fund (termijnleningen, kasvoorschotten en garanties) bijdroeg aan de financiële inclusie van de mkb’s zonder daarbij andere partijen in de financiële sector te verdringen/belemmeren. 

Het evaluatieteam vond ook aanwijzingen voor de aanwezigheid van nuttige synergiën tussen de verschillende steunpakketten, veelal te danken aan de ‘holistische’ aanpak van het HBDP. Een sterk aspect van het HBDP was dat het haar steun pas verleende ná een grondige beoordeling van de klinische en zakelijke tekortkomingen (via de SafeCare-beoordeling). Op basis van deze analyse, verstrekte PharmAccess via het QIP vervolgens concrete aanbevelingen over hoe deze tekortkomingen konden worden aangepakt (waarbij de voortgang van de uitvoering over tijd werd gemonitord). Zowel de klinische als de zakelijke steunpakketten hielpen duidelijk bij het verbeteren van de zorgkwaliteit en bedrijfsprestaties van het Keniaans mkb, wat vervolgens bijdroeg aan een verbeterde toegang tot financiering door de (werkelijke én vermeende) risico’s voor banken te verminderen.  

Methoden 
Dit was een evaluatie met gemengde methoden, waarbij gebruik werd gemaakt van een reeks kwalitatieve en kwantitatieve methoden. Het gebruik van meerdere methoden en de triangulatie van meerdere informatiebronnen hielpen de risico’s van vooringenomenheid onder de geïnterviewden en de geënquêteerden te minimaliseren. De belangrijkste methoden en bronnen waren: 

  • Desk review van programma- en interventiedocumenten, en andere relevante literatuur.
  • Reconstructie van de ‘Theory of Change’ van het HBDP.
  • Beschrijvende analyse van de HBDP-portfolio en de monitoringsgegevens van het programma (bijv. over de SafeCare-uitkomsten en QIP-voortgang).
  • Analyse van enquêtegegevens (SEO en APHRC hebben drie verschillende enquêtes ingezet) en externe databronnen over de Keniaanse financiële sector.
  • Semigestructureerde interviews met PharmAccess-medewerkers, vertegenwoordigers van Keniaanse mkb’s in de gezondheidszorg, banken en deskundigen uit de financiële sector, en zowel alumni als personeel van de Strathmore Business School.
  • Casestudies van een selecte steekproef van acht Keniaanse mkb’s in de gezondheidszorg. Voor deze geselecteerde mkb’s voerden SEO en APHRC diepgaande interviews uit met verschillende belanghebbenden over het volledige scala aan ontvangen steun. Daarnaast heeft het evaluatieteam voor de meeste van deze mkb’s bedrijfsprestatiegegevens verzameld (bijvoorbeeld over het aantal patiënten, inkomsten etc.). Tot slot heeft SEO de resultaten van de casestudies aangevuld en gevalideerd met enquête- en monitoringgegevens.  

Bestanden