Nieuws en markt

Hoe staat de nieuwsvoorziening ervoor in Nederland en wat is vanuit welvaartseconomisch perspectief de rol voor de overheid? Dit rapport concludeert dat nieuws dat onvoldoende door de markt wordt geproduceerd, financiële bijdrage behoeft. Het betreft journalistieke producties die baten genereren door mensen te informeren over bestuur en samenleving zonder deze baten privaat te kunnen innen. Het onderzoek kan wegens gebrek aan informatie over de maatschappelijke baten niet vaststellen hoe omvangrijk de benodigde financiële bijdrage is. Wel is duidelijk dat de huidige voorkeursbehandeling voor de kanalen tv en radio middels de publieke omroep daarbij ongewenst is.

Nieuws in de krant heeft door de opkomst van internet moeite om advertentie-inkomsten aan te trekken. Hierdoor staat het verdienmodel voor journalistieke nieuwsproducties (verslaggeving met duiding en onderzoeksjournalistiek) onder druk. De veronderstelling is dat deze vorm van informatie belangrijk kan zijn voor het functioneren van democratie en bestuur en maatschappelijke baten oplevert. De markt genereert mogelijk te weinig journalistieke nieuwsproducties. Er is in die gevallen een rol voor de overheid om middelen beschikbaar te stellen, zonder differentiatie tussen tv, print, radio of internet. De huidige financiële bijdragen aan de publieke omroep en pers zijn niet specifiek genoeg gericht op de beleidsdoelstellingen voor nieuws en passen niet goed bij het pluriforme medialandschap. Het risico van het huidige systeem is dat het de consumptiebeslissingen van gebruikers en productiebeslissingen van nieuwsproducenten verstoort. Deze verstoring werkt door in de mate waarin innovaties tot stand kunnen komen en daarmee in de mate waarin nieuwsproductie ook in de toekomst aan de (veranderende) behoeften van nieuwsconsumenten kan blijven voldoen.

Dit rapport stelt voor middels gerichte aanvragen financiële bijdragen toe te kennen aan producenten van journalistieke nieuwsproducties waarvan de maatschappelijke baten groter zijn dan de private (inbare) baten. Gegeven de trend van convergentie zal de markt naar verwachting niet voorzien in voldoende onderzoeksjournalistieke producties en verslaggeving met duiding. Dit marktfalen zal naar verwachting vooral spelen bij producties met een relatief kleine markt (zoals verslaggeving over kleinere regio’s).