Het aantal visumaanvragen voor kort verblijf in Nederland is de afgelopen jaren sterk toegenomen tot 621 duizend in 2017. Dit is een stijging van 45 procent ten opzichte van 2011. SEO verwacht dat het aantal visumaanvragen in 2020 is toegenomen tot 700 à  900 duizend en in 2025 tot 0,8 à  2 miljoen.

Het visumbeleid heeft directe effecten: de kosten van intake en beoordeling van de visumaanvraag en de inkomsten uit het verstrekken van visa. Deze effecten houden elkaar bijna in evenwicht. Het visumbeleid heeft daarnaast indirecte effecten: bezoekers aan Nederland doen consumptieve bestedingen, zakelijke bezoekers dragen daarnaast bij aan de productiezijde van de Nederlandse economie. Het visumbeleid is ook een randvoorwaarde voor het functioneren van de interne markt. Deze effecten zijn baten van meer dan driehonderd miljoen euro per jaar. Het visumbeleid heeft ook externe effecten: bezoekers kunnen een dreiging vormen voor de nationale veiligheid, de openbare orde en de volksgezondheid. Ook kan het gaan om illegale migranten. Toerisme veroorzaakt schade en overlast, maar brengt ook culturele baten met zich mee.

De kosten en baten van visumbeleid zijn niet gelijk verdeeld over alle visumaanvragen. Aanvraaglanden waar de inzet van extra middelen veel kan opleveren, doen jaarlijks een groot aantal aanvragen en laten een sterke groei zien van het aantal aanvragen. Bezoekers uit die landen hebben hoge verwachte baten en een laag risico op kosten. SEO identificeert op basis van deze criteria negen kansrijke aanvraaglanden waaronder India, Rusland, China en Indonesië. Bezoekers met een zakelijk reisdoel zorgen voor meer baten en minder overlast dan bezoekers met een toeristisch of ander reisdoel.

De verwachte stijging van het aantal visumaanvragen kan gevolgen hebben voor de uitvoering van het visumbeleid. In grote lijnen zijn er drie opties: de inzet van extra middelen, het verlagen van de inzet per aanvraag en het verlagen van het serviceniveau. Op basis van de kosten-batentabel kent de inzet van meer middelen meer voordelen dan de andere opties.

Het aantal visumaanvragen voor Nederland neemt al jaren sterk toe. Het ministerie van Buitenlandse Zaken wil graag meer inzicht in 1) de verwachte ontwikkeling van het aantal visumaanvragen 2) de kosten en baten van het huidige visumbeleid 3) welke bezoekerssegmenten de meeste baten opleveren voor Nederland en 4) hoe het beste kan worden omgegaan met het stijgende aantal aanvragen. Daarom heeft het ministerie SEO gevraagd om een forecast, een kosten-batenanalyse en advies over de uitvoering van het visumbeleid.

Op basis van statistieken van het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Europese Commissie heeft SEO het aantal visumaanvragen voor de periode 2011-2017 in kaart gebracht en geëxtrapoleerd naar 2025. Op basis van diverse openbare bronnen en interviews heeft SEO de kosten en baten van het visumbeleid vastgesteld en waar mogelijk gekwantificeerd. Tot slot zijn verschillende beleidsopties beoordeeld aan de hand van de kosten-batentabel.

Zie ook het persbericht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken: Nederland in trek bij internationale zakenreizigers en toeristen