De opbouw van vermogen door Nederlandse huishoudens kent een aantal problemen. Op macroniveau uit dit zich in lange balansen, een scheve vermogensverdeling en kwetsbaarheid van de economie voor schokken. Op microniveau uit dit zich in uitdagingen voor huishoudens om gedurende de levensloop in hun behoeften te voorzien. Dit onderzoek kijkt welke rol banken kunnen spelen bij het aanpakken van deze problematiek. Dit kan op drie manieren: het aanbieden van nieuwe producten en diensten, het pleiten voor aanpassing van regels door de overheid en het aanbieden van voorlichting en financiële hulpmiddelen aan huishoudens.

Huishoudens bouwen vermogen op en af gedurende hun levensloop om in verschillende levensfases in hun behoeften te kunnen voorzien (consumption smoothing). In dit onderzoek onderscheiden we vijf levensfases:

De confrontatie van klantbehoeften, bankinstrumenten en overheidsregulering (zowel bestaand als gepland) leidt tot een inventarisatie van mogelijkheden voor banken om huishoudens te ondersteunen bij het opbouwen van vermogen. Als een rode draad door deze mogelijkheden loopt de noodzaak van een meer flexibele op- en afbouw van vermogen en van meer financiële kennis bij en advies aan consumenten. De concrete mogelijkheden zijn samengevoegd tot vier hoofdthema’s:

Bied spaarconstructies aan gericht op vermogensopbouw door jongeren, zoals Bouwsparen en Zilvervloot. Bied hypotheekconstructies voor meerdere generaties, zoals de Familie- en Generatiehypotheek. Faciliteer leningen gericht op het creëren van human capital, zoals het leven lang leren krediet. Mobiliseer kapitaal van pensioenfondsen en vermogende particulieren. Pleit voor het wegnemen van beperkingen rondom vermogensinzet en het opzetten van fiscale stimuli voor spaarregelingen.

Creëer de mogelijkheid om extra te lenen of af te lossen binnen het kader van de hypotheek. Creëer de mogelijkheid om rente, looptijd en andere voorwaarden aan te passen aan de behoeften van huishoudens. Bied verzekeringen aan tegen vermogensschokken, zoals een daling van de huizenprijzen. Pleit voor flexibilisering pensioen, bijv. via aanpassing van de doorsneesystematiek, en koppeling van pensioen en hypotheek.

Zzp’ers kennen geen verplichte pensioenopbouw en kunnen zich moeilijk verzekeren. Bied hen een alternatieve constructie, mogelijk in combinatie met de hypotheek. Pleit voor een goede inpassing van zzp’ers in het sociaal stelsel. Huurders bouwen geen vermogen op via het eigen huis. Help hen met alternatieve vormen van vermogensopbouw.

Bied constructies aan voor het vrijmaken van vermogen uit de eigen woning, zoals omkeerhypotheken en verkoop met behoud van woonrecht. Bied verzekeringen aan tegen hoge zorgkosten en het lang leven risico. Pleit voor een regelgevend kader omtrent omkeerhypotheken en zorgfinanciering, gebaseerd op ervaringen in het buitenland.