Evaluatie loonkostenvoordelen uit de WTL

Onderzoek
Dit onderzoek is gericht op het beoordelen van het systeem van loonkostenvoordelen (LKV). De overheid heeft al enige tijd beleid gericht op het vergroten van de baankansen en werkzekerheid voor kwetsbare groepen. Zo werd in 2009 het systeem van premiekortingen ingevoerd, waarbij werkgevers financiële voordelen konden ontvangen voor het aannemen van specifieke kwetsbare groepen. In 2018 is dit opgevolgd door het systeem van LKV. Dit systeem verschilt van de premiekortingen doordat er een grotere rol is voor UWV in de uitvoering, er meer gebruik wordt gemaakt van bij de overheid bestaande gegevens en omdat de maximale tegemoetkoming is losgekoppeld van de omvang van de loonheffingen. Dit onderzoek evalueert het systeem van LKV en richt zich specifiek op de effectiviteit en efficiëntie ervan. De onderzoeksvragen betreffen (i) de effecten van LKV op de arbeidsmarktpositie van doelgroepen, (ii) de rol van LKV in de keuzes die werkgevers maken, en (iii) de uitvoerbaarheid van LKV en mogelijkheden voor aanpassingen in de vormgeving.

Resultaten
Uit dit onderzoek is gebleken dat de effectiviteit van het loonkostenvoordeel voor ouderen beperkt is, aangezien het niet leidt tot extra werkgelegenheid voor ouderen uit een uitkering die binnen de LKV leeftijdsgrenzen vallen in vergelijking met iets jongere werkloze ouderen. Hoewel de werkgelegenheid voor ouderen binnen de doelgroep van het LKV (56 jaar tot AOW-leeftijd) lijkt te verbeteren in vergelijking met ouderen onder de leeftijdsgrens (50- tot 56-jarigen), konden verdiepende analyses dit niet bevestigen. Er zijn geen goede vergelijkingsgroepen beschikbaar voor de andere vormen van LKV’s, waardoor het moeilijk is om harde conclusies te trekken over hun effectiviteit. Het LKV voor het herplaatsen van arbeidsgehandicapte werknemers wordt weinig gebruikt door werkgevers, waardoor eventuele effecten op de werkgelegenheid of baankansen van deze doelgroep zeer onwaarschijnlijk lijken. Wel lijkt het LKV effectief te zijn in het versterken van de kans op langdurige werkgelegenheid voor werknemers in de doelgroepen, aangezien deze langer in dienst blijven bij dezelfde werkgever dan vergelijkbare werknemers zonder LKV. Dit geldt voor alle doelgroepen en was ook al het geval voor het vorige stelsel met premiekortingen.

Een minderheid van de werkgevers die LKV’s ontvangen, geeft aan dat het ontvangen van het LKV een belangrijke rol speelt bij het aannemen van iemand uit een doelgroep. Het LKV lijkt vooral van belang te zijn voor de doelgroep banenafspraak, terwijl andere factoren, zoals maatschappelijk verantwoord ondernemen en het hebben van geschikte banen en tijd voor begeleiding, belangrijker zijn voor de andere doelgroepen. Er zijn enkele uitvoerbaarheidsproblemen gemeld, zoals een hoge administratieve last en beperkte flexibiliteit in de vormgeving van het LKV.

Methode
Dit onderzoek maakt gebruik van verschillende onderzoeksmethoden, waaronder analyses van registratiedata van UWV en CBS Microdata om inzicht te krijgen in de effectiviteit van de loonkostenvoordelen op de arbeidsmarktpositie van de doelgroepen. Hierbij is het alleen mogelijk om voor het LKV voor ouderen een vergelijking te maken met de situatie zonder LKV. Voor de andere vormen van het LKV wordt alleen op basis van analyses van CBS Microdata vergeleken met de vorige situatie met premiekortingen. Enquêtes onder bijna 2000 werkgevers die LKV ontvangen en verdiepende groepsgesprekken met enkele van deze werkgevers vormen de basis voor de beantwoording van de vraag naar de rol van LKV in de keuzes van werkgevers. Er is ook een enquête uitgezet bij meer dan 1000 werkgevers die geen LKV ontvangen om een beter beeld te krijgen van het niet-gebruik ervan. Aanvullende gesprekken met verschillende belanghebbenden, waaronder UWV, de Belastingdienst en sociale partners, zijn gehouden om de vraag naar de uitvoerbaarheid te beantwoorden.