"Gansch het raderwerk staat stil"

Sinds de Californische stroomcrisis is de leveringsZekerheid van elektriciteit in Nederland een belangrijk onderwerp van discussie. Alom wordt erkend dat de maatschappelijke waarde van een ongestoorde elektriciteitsvoorziening zeer groot is, maar het is onduidelijk hoe groot die waarde is. Met dit onderzoek probeert SEO daarover meer informatie te verschaffen.

De effecten van stroomstoringen kunnen op verschillende manieren worden uitgedrukt: in welke gebieden de stroom uitvalt, de hoeveelheid stroom die niet wordt geleverd en de hoeveel mensen of bedrijven die getroffen worden. Het uiteindelijke effect komt echter tot uiting in minder welvaart, in de vorm van minder productie door bedrijven en een lager “nut” bij consumenten. In dit rapport worden deze uiteindelijke gevolgen in kaart gebracht, en drukken we deze zo veel mogelijk uit in financiële termen.

Stroomstoringen kunnen leiden tot aanzienlijke welvaartsverliezen. Een storing overdag in de Randstad leidt bijvoorbeeld tot maatschappelijke kosten van zo’n 72 miljoen euro per uur. De maatschappelijke kosten zijn aanzienlijk hoger dan de waarde van de niet geleverde stroom: die is ‘slechts’ 1,6 miljoen euro.

De kosten van stroomstoringen verschillen sterk tussen sectoren. De waarde van verloren vrije tijd voor huishoudens is in omvang vergelijkbaar met de productieverliezen van bedrijven. Bij de bedrijven is de schade in de dienstensector aanzienlijk groter dan in de industrie.

De kosten hangen sterk af van het tijdstip waarop de storing optreedt. De verloren productie door een storing op zondag overdag is slechts ongeveer een tiende van het productieverlies op een werkdag. Voor huishoudens leidt een storing ‘s avonds tot de hoogste kosten.

Productietekorten hebben grotere maatschappelijke gevolgen dan netwerkstoringen omdat bij productietekorten niet alleen directe schade optreedt, maar ook de prijs van elektriciteit flink kan stijgen. Dit leidt tot aanzienlijke welvaartsoverdrachten van verbruikers naar elektriciteitsproducenten. Bij de storingen in Californië was deze overdracht 40 miljard dollar.

In het beleid van de netbeheerders en de overheid moet het economische effect van stroomstoringen een belangrijke rol spelen. Als er een productietekort optreedt, kan de schade worden verkleind door grote steden en regio’s met een grote dienstensector voorrang te geven bij het verdelen van stroom. In gebieden met veel (basis)industrie is de economische schade minder groot. Ook bij het investeringsbeleid van de netbeheerders kan hiermee rekening worden gehouden.