Kosten en baten van reïntegratiediensten

Op de markt voor reïntegratiediensten werd in 2002 1,2 miljard euro uitgegeven. Onderzoek naar de netto effectiviteit toont aan dat de inzet van reïntegratie, zoals scholing of een sollicitatietraining, de kans op een baan nauwelijks vergroot. Is deze 1,2 miljard euro geen weggegooid geld? Wegen de baten van deze investeringen op tegen de kosten? Bij infrastructuurprojecten is het gebruikelijk om een kosten-batenanalyse te maken van een investering en op basis daarvan te beslissen of de investering wordt gedaan. Voor investeringen in reïntegratiediensten is deze afweging nooit expliciet gemaakt.

Kosten-batenanalyse van reïntegratietrajecten kan bij een gegeven budget de keuze tussen trajecten vergemakkelijken. Ook kan door duidelijk te maken waar de kosten en de baten neerslaan begrijpelijk worden gemaakt waarom reïntegratie niet altijd van de grond komt en hoe dit verholpen kan worden. Tot slot kan kosten-batenanalyse worden gebruikt om het macrobudget beter te onderbouwen. Kosten-batenanalyses zijn tot nu toe niet van de grond gekomen omdat zowel de methodiek als de data ontbreken. Doel van dit onderzoek is om een methodiek te ontwikkelen en een overzicht te maken van de data die nodig zijn om de kosten en baten te berekenen.

Om na te gaan of de 1,2 miljard euro die Nederland uitgeeft aan reïntegratie van werklozen nuttig worden besteed moeten de kosten en baten van dit beleid vanuit een maatschappelijk perspectief worden berekend. Dit betekent dat alle betrokkenen worden bekeken. Op deze wijze is een integrale afweging mogelijk. Bovendien wordt zichtbaar welke partijen de meeste baat bij reïntegratie hebben. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen effecten die de welvaart vergroten en effecten die leiden tot herverdeling binnen Nederland. Bij herverdeling gaan sommigen erop vooruit ten koste van anderen, maar verandert de totale welvaart niet.

Bij het uitvoeren van een kosten-batenanalyse is de netto-effectiviteit één van de belangrijkste ingrediënten. Niet alle gereïntegreerden moeten worden meegeteld: het is immers mogelijk dat de uitkeringsgerechtigde ook zonder reïntegratie een baan zou hebben gevonden. Nader onderzoek waarin (voormalig) uitkeringsgerechtigden langdurig worden gevolgd is gewenst. Een positieve netto-effectiviteit hoeft niet te betekenen dat de baten van reïntegratie groter zijn dan de kosten. Het is goed mogelijk dat er bijvoorbeeld verdringing optreedt: de gereïntegreerde komt aan het werk ten koste van iemand anders. Er is dan geen sprake van een toename van de Nederlandse productie. Reïntegratie leidt tot een breed scala van kosten en baten.