De Nederlandse markt voor wettelijke controles

De uitgevoerde analyses in dit rapport geven geen aanleiding om te denken dat marktfalen of marktmacht leidt tot een te lage kwaliteit of een te hoge prijs van wettelijke controles voor de gecontroleerde organisaties. Wel zijn er aanwijzingen dat de kwaliteit van wettelijke controles niet makkelijk kan worden vastgesteld en dat er een verschil kan zijn tussen wat een gecontroleerde organisatie als kwaliteit ervaart en wat de maatschappij in bredere zin als kwaliteit waardeert. Verder zijn er aanwijzingen voor beperkte keuzemogelijkheden voor te controleren organisaties op deelsegmenten van de markt voor wettelijke controles en is er een commercieel belang gemoeid met het leveren van adviesdiensten.

Het rapport geeft een economische analyse van de kenmerken van de Nederlandse markt voor accountantsdiensten in de vorm van wettelijke controles. Het dient als input voor de onafhankelijke onderzoekscommissie Commissie Toekomst Accountancysector, die per 1 januari 2019 voor de duur van een jaar is ingesteld door de minister van Financiën. De opdracht van deze commissie is om onderzoek te doen naar en te adviseren over de vraag hoe de kwaliteit van wettelijke controles duurzaam kan worden verbeterd, welke beleids- of wetswijzigingen daarvoor wenselijk zijn en of die wijzigingen juridisch haalbaar zijn.

Het rapport kent vier hoofdthema’s. De eerste twee thema’s betreffen de belangrijkste wettelijke vereisten aan wettelijke controles in Nederland en de door accountants toegepaste organisatiestructuren en verdienmodellen. Het derde thema is een beschrijving van de markt van wettelijke controles in Nederland. Het vierde thema behandelt de werking van deze markt voor wettelijke controles op de aspecten aanbesteding van wettelijke controles en wisseling van accountantskantoor, de factoren die de keuze voor accountantskantoren bepalen, kwaliteitsaspecten, de prijs van accountantscontroles en de rol van de beschikbaarheid van personeel. Het rapport sluit af met een beschouwende analyse over de relatie tussen marktfalen en de uitkomsten van de analyses in de vier thema’s.

De economische analyses zijn uitgevoerd op basis van deskresearch naar bestaande, openbare bronnen, aangeleverde data van AFM en twee enquêtes: één onder organisaties die wettelijke controles ondergaan en één onder accountantskantoren die wettelijke controles uitvoeren.

De Commissie Toekomst Accountancysector heeft op 1 oktober 2019 haar voorlopige bevindingen en aanbevelingen gepresenteerd, dat onder meer is gebaseerd op het SEO-onderzoek.