De economische impact van arbeidsmigratie: verdringingseffecten 1999-2008

In dit rapport worden onder andere de looneffecten, verdelingseffecten en verdringingseffecten geanalyseerd die ontstaan door arbeidsmigratie uit de MOE+-landen in de periode 1999-2005. Het aantal arbeidsmigranten uit de MOE+-landen is tussen 1999-2008 flink toegenomen. Dit heeft echter niet tot verdringing van Nederlandse werknemers geleid. Arbeidsmigratie heeft zowel positieve als negatieve effecten op de binnenlandse arbeidsmarkt, en deze effecten lijken elkaar in evenwicht te houden.

De komst van langdurige arbeidsmigranten uit de MOE+-landen in 1999-2008 heeft geen significant netto effect gehad op het aantal banen van Nederlandse werknemers. Kennelijk is de arbeidsmarkt goed in staat geweest om met het extra arbeidsaanbod om te gaan. Wel zijn er soms positieve effecten in groeisegmenten: daar blijkt arbeidsmigratie vaak complementair aan het binnenlands aanbod. Ook zijn er soms negatieve effecten in krimpsegmenten: daar blijkt arbeidsmigratie vaak concurrerend met binnenlands aanbod. Deze effecten zijn echter beide in omvang zo onbetekenend, dat het netto effect nul is. In de korte periode na de afschaffing van de verplichte tewerkstellingsvergunning (mei 2007 t/m december 2008) lijkt de binnenlandse arbeidsmarkt geenszins getroffen door de toegenomen arbeidsmigratie.

Bovenstaande conclusies zijn gebaseerd op onderzoeksgegevens over de periode 1999-2008. De momenteel beschikbare data laten helaas nog geen analyse toe over de periode na 2008 en dus over de mogelijke effecten van de economische en financiële crisis. Ook om het effect van tijdelijke arbeidsmigranten in de periode na 2005 goed in beeld te brengen zijn betere gegevensbestanden nodig dan momenteel beschikbaar zijn. Desondanks geeft het onderzoek een helder antwoord op de twee belangrijkste vragen die door de commissie LURA aan de onderzoekers zijn gesteld: het aantal arbeidsmigranten uit de MOE+-landen is in de periode 2005-2008 verdubbeld, maar heeft niet geleid tot verdringing van Nederlandse werknemers.

Dit onderzoeksrapport is opgesteld door SEO Economisch Onderzoek in opdracht van de tijdelijke commissie ‘Lessen uit recente arbeidsmigratie’ (LURA) van de Tweede Kamer. Deze commissie LURA is ingesteld om te leren van de recente arbeidsmigratie sinds 2004 uit Midden- en Oost Europa om lessen te kunnen trekken voor toekomstige openstelling van de Nederlandse grenzen voor werknemers uit Zuidoost-Europa, als eerste de Bulgaren en Roemenen. Het SEO-onderzoek is hiervan een onderdeel, de totale bevindingen van de commissie zijn te vinden via deze link.