Marktmodel van de geliberaliseerde postmarkt (2009-2012)

Nu de Nederlandse geadresseerde postmarkt per 1 april 2009 volledig geliberaliseerd is, moeten nieuwe postbedrijven in 3½ jaar over stappen van stukloon naar arbeidsovereenkomsten voor minimaal 80% van hun postverspreiders. Tevens is van belang dat de TNT-vakbonden in deze periode met TNT onderhandelen over bezuinigingen en daaraan gekoppelde reductie van werkgelegenheid. Tegen deze achtergrond hebben de bonden SEO Economisch Onderzoek gevraagd een marktmodel op te stellen om de gevolgen van verschillende marktontwikkelingen op de werkgelegenheid en arbeidsvoorwaarden in kaart te brengen voor de periode 2009-2012. Welke arbeidsvoorwaarden kunnen door de markt gedragen worden?

Er zijn drie scenario’s doorgerekend. Het eerste scenario gaat ervan uit dat de volume- en met name de tariefontwikkelingen zich zo ontwikkelen dat de door de overgang van OVO- naar AO- model gestegen arbeidskosten kunnen worden doorberekend in de tarieven en dat TNT Post Nederland geen werknemers gedwongen hoeft te ontslaan of de arbeidsvoorwaarden van de postbodes hoeft te verlagen. Het tweede en derde scenario behelst een prijsoorlog resp. milde prijsoorlog.

Zowel bij een milde prijsoorlog als bij een prijsoorlog is het onmogelijk om bij TNT Post Nederland gedwongen ontslagen te voorkomen en arbeidsvoorwaarden te behouden. De nog rodere cijfers voor de nieuwe postbedrijven in deze scenario’s geven aan dat bij een (milde) prijsoorlog de overgang naar betere arbeidsvoorwaarden niet betaald kan worden. Voor werknemers is het – gegeven de door de vakbonden gestelde eisen ten aanzien van arbeidsvoorwaarden en baanZekerheid – dus essentieel dat een verdere (milde) prijsoorlog wordt voorkomen of gestopt. Voor TNT werknemers is verder van belang dat een (milde) prijsoorlog een vijandige overname van TNT dichterbij brengt, omdat het voor bijvoorbeeld private equity bedrijven gemakkelijker wordt TNT Mail over te nemen als de winstgevendheid achterblijft bij de verwachtingen. Ook voor andere partijen op de postmarkt is het essentieel dat een verdere (milde) prijsoorlog wordt voorkomen of gestopt. Zo is de afnemer niet gebaat bij het verdwijnen van concurrenten van TNT Post Nederland, omdat daarmee weer een monopoliesituatie wordt gecreëerd. Om terugkeer naar een monopolie te voorkomen, is het van levensbelang voor de postmarkt dat het ministerie van Economische Zaken zo snel mogelijk zorgt voor adequaat mededingingstoezicht.