Ups and downs. Economische en culturele gevolgen van file sharing voor muziek, film en games

De economische effecten van file sharing op de Nederlandse welvaart op de korte en de lange termijn zijn per saldo positief. Consumenten krijgen als gevolg van file sharing toegang tot een breed scala aan cultuurproducten. Daar staat tegenover dat een daling van de omzet uit de verkoop van geluidsdragers, dvd’s en games als gevolg daarvan aannemelijk is.

Dit blijkt uit gezamenlijk onderzoek van TNO, SEO Economisch Onderzoek en het Instituut voor Informatierecht (IViR) naar de economische en culturele gevolgen van file sharing voor muziek, film en games in opdracht van de ministeries van OCW, EZ en Justitie. De analyse is uitgevoerd aan de hand van een studie van statistieken en recente wetenschappelijke literatuur, gesprekken met fervente downloaders, een representatieve enquête onder de bevolking en een aantal informatieve workshops met de sector.

Schattingen van het volume van het mondiale ongeautoriseerde downloadverkeer lopen sterk uiteen. Het gaat wereldwijd in ieder geval om vele miljarden bestanden per jaar, een substantieel deel van het internationale internetverkeer. Zo’n 4,7 miljoen Nederlandse internetgebruikers van 15 jaar en ouder hebben in de afgelopen 12 maanden wel eens onbetaald gedownload. Burgers zien het downloaden en delen van muziek, films en games als algemeen maatschappelijk aanvaard, maar weten weinig van de techniek en regelgeving die ermee te maken heeft

Uit het onderzoek blijkt dat er veel onduidelijkheid is over de toelaatbaarheid van downloaden. Het downloaden voor eigen gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal (muziek en films) is wettelijk toegestaan. Het downloaden van games is verboden. In het geval van p2p-netwerken wordt door gebruikers vaak niet alleen gedownload, maar wordt materiaal – veelal automatisch – weer ter beschikking gesteld aan anderen. Dit uploaden van bestanden zonder voorafgaande toestemming van de rechthebbende, is als zodanig niet toegestaan.

De effecten van onbetaald downloaden op de aanschaf van betaalde content zijn moeilijk vast te stellen. Downloaden en kopen blijken elkaar niet uit te sluiten: mensen die wel eens downloaden kopen gemiddeld evenveel muziek, meer dvd’s en meer games dan mensen die nooit downloaden. Ook gaan downloaders meer naar concerten en kopen ze meer merchandise. Voor de muziekindustrie geldt dat opnames, die gedownload worden, niet één op één vertaald kunnen worden naar gederfde omzet. Veel consumenten die downloaden zouden de muziek niet in vergelijkbare hoeveelheid tegen de nu geldende prijzen aanschaffen, wanneer onbetaald downloaden niet meer mogelijk zou zijn. Ook zijn er veel mensen die downloaden om nieuwe muziek te leren kennen en eventueel te kopen als zij bevalt.

Hoewel er dus ook positieve effecten zijn van downloaden op het koopgedrag, is een negatief effect op de omzet van de sectoren aannemelijk. Dit geldt met name voor de verkoop van geluidsdragers, vooral omdat het downloaden van muziek het meest ingeburgerd is geraakt. Daarbij treden er verschillen op tussen artiesten: bekende artiesten lijken meer schade te ondervinden, terwijl relatief onbekende artiesten zelfs kunnen profiteren wanneer het uitwisselen van bestanden hun bekendheid vergroot. Voor de maatschappij als geheel staat tegenover dit omzetverlies van de sector de baten van de grote groep downloaders die anders nooit tot aanschaf zou zijn overgegaan. Per saldo is er een aanzienlijke welvaartswinst

De muziek- en filmindustrie staan voor de grote uitdaging hun aanbod zo in de markt te zetten dat het voldoet aan de veranderde consumentenvraag. Uit het onderzoek blijkt dat nieuwe businessmodellen in opkomst zijn. De muziekindustrie kampt met een krimpende markt en ziet zich geconfronteerd met een wijd verbreide praktijk van file sharing. In de bedrijfstak worden tal van bewegingen gemaakt om nieuwe revenubronnen aan te boren, zoals door live-concerten, merchandise en sponsoring. Er is duidelijk nog steeds een plaats voor muziekopnames, maar in de toekomst lijkt het niet meer mogelijk om alleen op basis van muziekopnamen een renderend bedrijf te runnen.

Een aantal markten in de filmindustrie groeit nog steeds: bioscoopbezoek en dvd-verkoop. Alleen de dvd-verhuur is sterk gedaald. Op termijn kan dat echter veranderen, als er sneller internet beschikbaar komt. Ook hier zijn nieuwe businessmodellen belangrijk.

De gamesindustrie groeit onstuimig, althans voor zover het de consolegames en de bijbehorende specifieke hardware-software-content combinatie betreft. Juist in dit segment ligt file sharing minder op de loer dan bijvoorbeeld in het segment PC games, dat inmiddels in omzet stagneert. Een platformgebonden officieel exemplaar van een game heeft dermate veel voordelen dat het niet ondenkbaar is dat deze bedrijfstak de file sharing-praktijk die de muziekindustrie nu ondervindt in veel grotere mate kan afwenden of omzeilen.