Verlaging van gaswinning tot beneden het niveau van leveringszekerheid: Verkenning van economische en maatschappelijke gevolgen

Het eventueel abrupt verlagen van de gasproductie in het Groningenveld tot beneden het niveau van leveringsZekerheid kan omvangrijke economische en maatschappelijke gevolgen hebben. Afhankelijk van het volume dat wordt afgeschakeld, bedragen de kosten voor de economie 10% tot 13% van het BBP. Dit kan tot driekwart miljoen voltijdbanen kosten wanneer de gaslevering vanuit het Groningenveld volledig wordt gestaakt.

Bij het abrupt volledig stoppen van de gaswinning kan ook een zeer ernstige verstoring van het dagelijks leven en de maatschappelijke verhoudingen worden verwacht. Deze gevolgen betreffen de impact op de fysieke veiligheid: doden, gewonden/zieken en gebrek aan primaire levensbehoeften. De impact op de gezondheid (in termen van gewonden/zieken en doden) komt voornamelijk voort uit de grote aantallen werklozen die verwacht worden. Op basis van wetenschappelijk onderzoek naar eerdere recessies en economische crises wordt ingeschat dat een groot aantal mensen (>10.000) langdurige psychische klachten krijgt en ook het aantal zelfmoorden zal naar verwachting in dit soort situaties significant toenemen.

De onzekerheden bij de inschatting van deze effecten zijn groot. Zo is informatie over het gebruik van Groningengas beperkt beschikbaar. Verder zijn er vrijwel geen vergelijkbare situaties bekend van grootschalige uitval van economische en vitale functies in het maatschappelijke verkeer door een politiek besluit in de context van de moderne westerse samenleving.

Dit rapport onderzoekt de economische en maatschappelijke gevolgen van het eventueel abrupt verminderen van de gaswinning uit het Groningenveld tot beneden het niveau van leveringsZekerheid. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat door SEO Economisch Onderzoek, ECN part of TNO en TNO Defence, Safety & Security. Het onderzoek bestaat uit een ketenanalyse van de landelijk gevolgen van de plotselinge reductie van de gaswinning, die binnen een periode van enkele maanden kan worden gerealiseerd.

Afsluiten van alle grootverbruikers op het hoofdnet en alle niet-vitale sectoren op het regionale net. Deze variant betekent dat vitale processen op het hoofdnet worden afgesloten. In totaal is de reductie van het verbruik van laagcalorisch gas 9,2 bcm.

Het volledig staken van de gaswinning uit het Groningenveld. Om dit mogelijk te maken moet het verbruik van laagcalorisch gas met 25,1 bcm verlaagd worden. Hiervoor worden alle grootverbruikers afgesloten en alle bedrijven en openbare instellingen op regionale netten. Ook huishoudens zullen deels zonder gas komen te zitten en de export moet omlaag.

Het rapport onderzoekt de technische aspecten van het abrupt staken van de gaslevering. Centraal staat de vraag wat de impact is op de economie en de maatschappij op de korte termijn. De economische schade bestaat vooral uit de waarde van de productie die wegvalt als de levering van laagcalorisch gas wegvalt. Bij de maatschappelijke effecten gaat het om veiligheidsrisico’s, effecten op de gezondheid en maatschappelijke onrust. Langetermijneffecten vallen buiten de reikwijdte van het onderzoek.

SEO Economisch Onderzoek heeft de impact op de economie onderzocht via een input-output model van de Nederlandse economie. Dit model koppelt sectoren aan elkaar. Daardoor kunnen de direce en indirecte gevolgen worden berekend voor de economie als bijvoorbeeld de chemie niet kan produceren bij het afschakelen van aardgas. ECN part of TNO heeft technische expertise gebruikt voor het onderzoek van de levering van laagcalorisch gas, de afhankelijk van de productie in diverse sectoren van aardgas en de operationele aspecten van het afschakelen van laagcalorisch gas. TNO heeft de veiligheidsrisico’s en andere maatschappelijke effecten in kaart gebracht via de methodiek van het Analistennetwerk Nationale Veiligheid (ANV). De Nationale Veiligheidsbelangen vormen het uitgangspunt voor deze impactanalyse.

Het onderzoek is door de minister van Economische Zaken en Klimaat op 9 september 2019 aan de Tweede Kamer gestuurd.

Het onderzoek is ook beschikbaar op de website van TNO.