Zelfstandig in en uit de bijstand

Het Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) is een re-integratievoorziening voor beginnende zelfstandigen en een sociaal-financieel vangnet voor gevestigde zelfstandigen. Het ministerie van SZW wil weten of het Bbz maatschappelijk rendabel is en hoe dat verschilt tussen de verschillende doelgroepen van het Bbz. Daarom heeft het ministerie van SZW aan SEO Economisch Onderzoek opdracht gegeven dit onderzoek uit te voeren.

Voor mensen die vanuit de bijstand een eigen bedrijf beginnen blijkt het Bbz maatschappelijke rendabel. De baten van het gebruik van het Bbz voor starters zijn over een periode van vijf jaar na de start hoger dan de kosten. Dit komt doordat het Bbz ervoor zorgt dat meer mensen aan het werk zijn.

Voor gevestigde ondernemers is het maatschappelijk rendement van het Bbz over een periode van vijf jaar negatief. Dit komt doordat degenen die gebruik maken van een Bbz-voorziening eerder stoppen met hun bedrijf dan een controlegroep met dezelfde kenmerken die er geen gebruik van maakt. Na het eerste jaar stijgt het inkomen van de Bbz-groep sneller dan dat van de controlegroep. Na vijf jaar is het inkomen uit arbeid in de Bbz-groep gelijk aan dat in de controlegroep. Over een langere periode dan vijf jaar kan het maatschappelijk rendement daardoor positief worden.

Via het Bbz kan de gemeente een (beginnend) zelfstandig ondernemer financieel ondersteunen. Het kan gaan om een krediet voor bedrijfskapitaal of leenbijstand. Maar gemeenten kunnen ook inhoudelijke steun bieden, bijvoorbeeld door kennisoverdracht, coaching en advisering.

Het onderzoek is gebaseerd op een methode waarbij degenen die een Bbz-voorziening gebruiken worden vergeleken met mensen die de Bbz-voorziening niet gebruiken, maar wel voldoen aan de voorwaarden voor een Bbz-voorziening (o.a. een inkomen onder het sociaal minimum). Binnen deze groep zijn degenen geselecteerd die dezelfde kenmerken hebben als de Bbz-gebruikers (persoonskenmerken, gemeentekenmerken, arbeidsmarktverleden, inkomen voorafgaand aan de aanvraag, bedrijfskenmerken, vermogen en schulden). Deze methode kan worden gebruikt doordat niet iedereen die recht heeft op een Bbz-voorziening daar ook gebruik van maakt.