Benchmarken duurzaamheidskeurmerken. Verduurzaming landbouw

Benchmarking van duurzaamheidskeurmerken kan Nederlandse producenten helpen hun duurzame producten beter te vermarkten in het buitenland. Uit onderzoek blijkt dat erkenning van Nederlandse keurmerken in andere landen kan leiden tot lagere certificeringskosten, grotere afzetmogelijkheden en in sommige gevallen een meerprijs. 

Wat is benchmarking?
Benchmarking bestaat uit twee stappen: 

1. Vergelijken van keurmerken en schema’s – eisen en certificeringssystemen worden naast elkaar gelegd op thema’s als dierenwelzijn, milieu, borging en beoordelingssystematiek. 
2. Onderhandelen over erkenning – dit kan uitmonden in afspraken over eenzijdige of wederzijdse erkenning, of in harmonisatie van standaarden. 

Het onderzoek laat zien dat het ontbreken van internationale erkenning een handelsbelemmering vormt, die de export en verdiencapaciteit van Nederlandse producenten beperkt en de prikkel om verder te verduurzamen verzwakt. 

Opzet van het onderzoek
Het onderzoek richtte zich op de economische impact en technische haalbaarheid van benchmarking tussen Nederlandse en andere West-Europese keurmerken in België, Frankrijk, Zweden, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Daarbij stonden vier productgroepen centraal: zuivel, tomaten, uien en varkensvlees. De analyse is gebaseerd op interviews, literatuuronderzoek, een enquête onder producenten en verwerkers en drie praktijkcasussen. 

Economische impact
Benchmarking blijkt een waardevol instrument om aansluiting tussen keurmerken te bevorderen en zo marktkansen te vergroten. De belangrijkste voordelen zijn: 

• Grotere afzetmogelijkheden in het buitenland, vooral in sectoren waarin Nederland een comparatief voordeel heeft. 
• Lagere certificeringskosten door het voorkomen van dubbele audits en documentatie. 
• Efficiëntere ketenprocessen bij verwerkers, door het verminderen van gescheiden productiestromen. 
• In sommige gevallen de mogelijkheid tot het ontvangen van een meerprijs. 

Vooral kleine en middelgrote producenten profiteren, omdat certificeringslasten relatief zwaar op hun verdienvermogen drukken. 

Technische haalbaarheid
Hoewel benchmarking kansen biedt, zijn er ook belangrijke drempels: 

• Verschillen in inhoudelijke standaarden, borgingssystemen en nationale wetgeving.
• Beperkingen doordat niet alle keurmerken buitenlandse producenten toelaten.
• De voorkeur van sommige retailers voor eigen duurzaamheidsprogramma’s of uitsluitend lokale producten.

Succesvolle benchmarking vraagt daarom om institutionele samenwerking, transparantie en onafhankelijke borging. 

Conclusie
Benchmarking kan een manier zijn om de internationale positie van Nederlandse keurmerken te versterken en duurzame handel te bevorderen. Het biedt vooral economische voordelen in het verlagen van certificeringskosten en het vergroten van afzetmogelijkheden. Tegelijkertijd vereist het proces zorgvuldige afstemming, technische expertise en bereidheid tot samenwerking van alle betrokken partijen. Daarmee sluit benchmarking aan bij de bredere Europese ambitie om te komen tot meer geharmoniseerde duurzaamheidsstandaarden. 

Best practices
Het onderzoek wijst op enkele best practices die kunnen helpen om benchmarking succesvoller te maken: 

• Maak vooraf een kosten-batenanalyse om alle ketenpartijen te overtuigen van het economisch nut. 
• Combineer standaardisatie en differentiatie, bijvoorbeeld via meta-labelling of classificatiesystemen, zodat keurmerken vergelijkbaar worden zonder diversiteit op te heffen. 
• Kies voor pragmatische oplossingen zoals eenzijdige erkenning of equivalentieverklaringen in plaats van volledige harmonisatie. 
• Investeer in methode en gebruik effectmetingen om duurzaamheidsprestaties inzichtelijk en vergelijkbaar te maken, ook ten opzichte van retailerprogramma’s. 
• Investeer in aanvullend onderzoek naar duurzaamheidsprotectionisme, de rol van retailprogramma’s en de weging van transportimpact.

Infographic