Kwaliteitsfonds gerechtsdeurwaarders

Onderzoek
SEO Economisch Onderzoek is door het ministerie van Justitie en Veiligheid gevraagd om de wenselijkheid en haalbaarheid van een kwaliteitsfonds voor gerechtsdeurwaarders te onderzoeken. Het doel van dit fonds is om financieringsvraagstukken aan te pakken die voortkomen uit de digitale ontwikkeling en de doorberekening van toezicht- en tuchtrechtkosten aan gerechtsdeurwaarders. SEO heeft geconstateerd dat er een behoefte is aan structurele financiering voor digitalisering in de gerechtsdeurwaardersbranche en dat het huidige systeem van doorberekende toezicht- en tuchtrechtkosten niet optimaal functioneert. Dit onderzoek richt zich specifiek op de digitalisering die bijdraagt aan het aanpakken van de schuldenproblematiek en de maatschappelijke taak van gerechtsdeurwaarders en niet op kantoorautomatisering in brede zin. De focus ligt op het ontwikkelen en implementeren van digitale instrumenten en platforms die schuldenaren ondersteunen bij het beheren van hun schulden, het verkrijgen van financieel inzicht en het nemen van doeltreffende stappen om hun schuldenlast aan te pakken.

Resultaten
Door de huidige financiële prikkels in de gerechtsdeurwaardersbranche hebben deurwaarders onvoldoende financiële ruimte om alle noodzakelijke investeringen in digitalisering om aan de maatschappelijke taak te voldoend, te financieren. Naast het ontbreken van de juiste financiële prikkels voor gerechtsdeurwaarders, speelt dat sinds 2018 de branche zelf de kosten voor toezicht en tuchtrecht betaalt. Voor 2022 bedroeg dit 1,8 miljoen euro. Dit wordt ervaren als een zware financiële last, met name in combinatie met de investeringsopgave op het gebied van digitalisering, wat volgt uit regelgeving. Daarbij komt dat de beroepsgroep is gekrompen de afgelopen jaren, wat de financiële ruimte in de beroepsgroep voor investeringen heeft verminderd.

Een kwaliteitsfonds kan de huidige prikkelstelling in de branche tegengaan door financiële ondersteuning te bieden voor investeringen in digitale ontwikkelingen en andere maatschappelijk wenselijke oplossingen. Het fonds kan de gerechtsdeurwaarders faciliteren om te investeren in digitalisering. Deze digitalisering gaat om collectieve oplossingen voor de gehele branche die ook een maatschappelijke waarde hebben. Dit kan leiden tot een betere afhandeling van problematische schulden en het verminderen van maatschappelijke kosten die daarmee gepaard gaan. Dit biedt ook enige financiële verlichting voor gerechtsdeurwaarderskantoren waardoor de kosten voor toezicht en tuchtrecht minder zwaar op hen drukken in de voorgestelde invulling van het kwaliteitsfonds.

Daarnaast zorgt een kwaliteitsfonds voor meer administratieve duidelijkheid en zuiverheid doordat subsidies vanuit de overheid voor digitalisering en financiering van toezicht en tuchtrecht vanuit de branche niet langer via de begroting van de KBvG lopen. Dit voorkomt de schijn van vermenging van geldstromen en verantwoordelijkheden binnen de brancheorganisatie.

Om het kwaliteitsfonds effectief en doelgericht te laten werken, heeft SEO enkele varianten voor invulling van het kwaliteitsfonds onderzocht. Een leidend principe is dat het kwaliteitsfonds dichtbij de doelstelling blijft om maatschappelijk relevante projecten voor de gehele gerechtsdeurwaardersbranche te financieren, die anders niet tot stand waren gekomen, en dat het fonds nadrukkelijk niet bedoeld is om activiteiten te financieren die vallen onder de normale bedrijfsvoering van gerechtsdeurwaarderskantoren.

Methoden
Voor dit onderzoek hebben wij een literatuurstudie uitgevoerd, casestudies geanalyseerd en 22 stakeholders en experts geïnterviewd. Bij dit onderzoek vormden het ministerie van Justitie en Veiligheid, het Bureau Financieel Toezicht en de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders de begeleidingscommissie.

Lees de Kamerbrief over dit onderzoek hier.