Van tijdelijke opvang naar duurzame deelname

Het onderzoek
Al bijna drie jaar hebben we te maken met de oorlog in Oekraïne. Voor het ministerie van OCW monitoren SEO en Sardes hoe het de Oekraïense kinderen en jongeren vergaat in het Nederlandse onderwijs. Hieronder valt ook een evaluatie van de Wet tijdelijke onderwijsvoorzieningen bij de massale toestroom van ontheemden (Wet TOV), waardoor schoolbesturen een tijdelijke onderwijsvoorziening (tov) konden inrichten om de Oekraïense kinderen les te geven. Dit rapport is het tweede rapport van de monitor. In dit rapport komt de uitfasering van de tov’s aan bod, evenals de doorstroom van leerlingen naar het regulier onderwijs, de toegankelijkheid van het reguliere onderwijs en de knelpunten die zich daarbij voordoen.  

Resultaten
In augustus 2024 is een einde gekomen aan de tov’s voor Oekraïense leerlingen. Op basis van de door schoolbesturen opgestelde uitfaseringsplannen van 42 tov’s (po en vo) zien we dat een meerderheid van de tov’s na opheffing doorgaan als reguliere nieuwkomersvoorziening (33 procent) of als locatie voor regulier onderwijs (24 procent). Bij 77 procent van de tov’s stroomt niet al het personeel binnen het eigen schoolbestuur door naar een andere school. 

In algemene zin stromen steeds meer Oekraïense leerlingen vanuit een tov of nieuwkomersvoorziening door naar het reguliere onderwijs, met name in het po. In het vo hebben veel Oekraïense leerlingen vanwege een onvoldoende Nederlandse taalvaardigheid eerst nog extra nieuwkomersonderwijs nodig. Doorstroom vanuit een tov is volgens respondenten extra problematisch. Het vermoeden is dat leerlingen in veel maar niet alle tov’s te weinig effectieve onderwijstijd in Nederlandse taal hebben gehad. Er is weinig onderwijs- en toekomstperspectief voor Oekraïense 16- tot 18-jarigen. Vanwege hun beperkte beheersing van de Nederlandse taal komen ze relatief vaak in entree-opleidingen terecht, ook als zij cognitief meer in hun mars hebben.  

Methoden
De bevindingen in dit rapport zijn verzameld met een combinatie van onderzoeksmethoden: analyse van DUO-data, analyse van uitfaseringsplannen, analyse van CBS-microdata, een digitale peiling onder de Oekraïense groep, expertinterviews met vertegenwoordigers van acht betrokken landelijke organisaties en focusgroepen met vertegenwoordigers van gemeenten, scholen en schoolbesturen.