Onderzoek
Dit onderzoek biedt inzicht in de voorkeuren en keuzes van consumenten in de loterijmarkt. Daarnaast analyseert dit rapport de impact van diverse beleidsscenario’s op het keuzegedrag. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid.

Gebruikte methode
De voorkeuren van loterijconsumenten zijn onderzocht via een enquête inclusief een vignettenanalyse. De vignetten bieden respondenten een fictieve maar realistische keuze uit diverse loterijen en de optie ‘niet deelnemen aan loterijen’. De productkenmerken zijn zo samengesteld dat de voorkeuren van de consumenten geschat kunnen worden met behulp van discrete keuze modellen. De schattingsresultaten zijn gebruikt voor een scenarioanalyse. Deze analyse berekent de gevolgen van de beleidsvarianten op het keuzegedrag van consumenten.

Resultaten
Welke factoren zijn van invloed op de beslissing van consumenten om aan een bepaalde loterij deel te nemen? Deze studie concludeert dat het keuzegedrag in sterke mate beïnvloed wordt door de merknamen (en spelconcepten) van loterijen. Ook de winkansen en de hoogte van de te winnen prijzen zijn belangrijk voor de keuzes van consumenten. In de regel vinden consumenten het belangrijker dat ze winnen dan de hoogte van de prijs. De resultaten bevestigen verder dat afdrachten van loterijen aan goede doelen significant bijdragen aan de waarde die consumenten toekennen aan deelname. Dit geldt echter niet voor afdrachten aan de staat.

De onderzochte beleidsscenario’s veronderstellen uniformering van de afdrachten voor alle loterijen. Bij uniformering gaat hetzelfde minimum percentage gelden voor de afdracht aan goede doelen. Uit de scenarioanalyse volgt dat een verhoging (of verlaging) van de afdrachten aan goede doelen doorgaans niet opweegt tegen een gelijkwaardige verandering in de prijzenpot. De Staatsloterij zal daardoor in de scenario’s met een uniform afdrachtpercentage minder aantrekkelijk worden voor consumenten. Artikel 3-loterijen zoals de Nationale Postcode Loterij worden bij uniformering juist (relatief) aantrekkelijker voor consumenten. Deze verandering is het sterkt bij een uniform afdrachtpercentage van 40 of 50 procent.

Veranderingen in de regels voor loterijen kunnen ook veroorzaken dat consumenten uitwijken naar andere kansspelen of stoppen met deelname aan kansspelen. Dit effect is niet sterk voor de in dit rapport geanalyseerde beleidsscenario’s.

Kabinetsbrief over het onderzoek: https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2019Z25519&did=2019D52510