Beschikbaarheid van alcohol

Resultaten
Door alcohol minder breed beschikbaar te maken, kan de overheid drankgebruik en alcoholgerelateerde schade beperken. Hiertoe hebben SEO Economisch Onderzoek en Onderzoeksinstituut IVO vijf beleidsopties onderzocht, die ook in een aantal Scandinavische landen voorkomen. De eerste optie is slijters het exclusieve recht geven om drank met meer dan zes procent alcohol te verkopen. De tweede en derde optie beperken schenk- en verkooptijden. De vierde optie is alcohol in sportkantines verbieden. De vijfde optie is verkoop op afstand verbieden.

Als drank met meer dan zes procent alcohol alleen bij slijters te koop is, dan daalt de alcoholconsumptie het meest. Hiermee is ook het effect op het aantal levensjaren in goede gezondheid het grootst. Tegelijk leidt deze maatregel tot de grootste omzetdaling en het grootste banenverlies. Een verbod om na vier uur ’s nachts nog alcohol te schenken heeft de kleinste impact op alcoholconsumptie, maar het effect op mensen die veel drinken en op alcoholgerelateerde schade is relatief groot.

Hoe groot is het draagvlak voor deze beleidsopties? Onder deelnemers aan een internetpanel zijn er voor drie van de vijf beleidsopties meer voor- dan tegenstanders. Dit geldt niet voor het schenkverbod in sportkantines. De meeste tegenstanders zijn gematigde drinkers. Ze behoren niet tot de doelgroep van het Nationaal Preventieakkoord.

Om alcohol minder breed beschikbaar te maken is een integrale aanpak nodig en aandacht voor handhaving. Uit ervaringen met blurring en met naleving van de leeftijdsgrens blijkt dat dit laatste nu niet altijd lukt.

Het onderzoek
Het Nationaal Preventieakkoord beoogt problematisch alcoholgebruik terug te dringen. Het gaat onder meer om overmatig of zwaar drinken, regelmatig bingedrinken en alcoholgebruik door zwangere vrouwen en jongeren. Alcohol minder breed beschikbaar maken is een manier om deze ambities te realiseren. In het Preventieakkoord staat de afspraak om hier onderzoek naar te doen.

Dit onderzoek brengt voor vijf beleidsopties de effecten op alcoholgebruik en gezondheid, de uitvoerbaarheid, het maatschappelijk draagvlak, de economische effecten en mogelijke neveneffecten in beeld. Het rapport bevat ook een nulmeting, die het mogelijk maakt om effecten van beleid te monitoren. Hieruit blijkt dat alcohol in Nederland aanzienlijk breder beschikbaar is dan alleen bij officiële verkooppunten.

Gebruikte methode
Het onderzoek gebruikt deskresearch, enquêtes onder consumenten en gemeenten, data-analyse, interviews met Nederlandse stakeholders en buitenlandse experts, literatuurstudie en een economisch model.