Beter (toe)zicht op internationale detachering

Het onderzoek
Dit rapport bevat de resultaten van de tweede evaluatie van de meldplicht voor grensoverschrijdende detachering van werknemers op grond van de Wet arbeidsvoorwaarden gedetacheerde werknemers in de Europese Unie (WagwEU). De meldplicht verplicht werkgevers uit de EU, EER en Zwitserland om detacheringen in Nederland vooraf te melden. Het doel van de evaluatie is om inzicht te geven in de naleving, uitvoerbaarheid en effectiviteit van deze verplichting en in de mogelijkheden om toezicht en gegevensgebruik verder te verbeteren.

De evaluatie is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het onderzoek bouwt voort op de eerste evaluatie uit 2022 en sluit aan bij het streven van het kabinet naar beter toezicht op internationale arbeidsmobiliteit. De bevindingen vormen input voor verdere beleidsontwikkeling rond het meldloket en Europese samenwerking, zoals het voorstel voor een Europees meldloket.

Resultaten
De naleving van de meldplicht is sinds de vorige evaluatie verbeterd. De meeste buitenlandse dienstverrichters en Nederlandse dienstontvangers weten inmiddels wanneer en hoe zij moeten melden. Aanpassingen in het meldloket, zoals de mogelijkheid om standaardgegevens te hergebruiken, worden positief beoordeeld.

De meldgegevens worden inmiddels actief gebruikt door toezichthoudende instanties zoals de Nederlandse Arbeidsinspectie, Sociale Verzekeringsbank en Belastingdienst voor risicoanalyse en gerichter toezicht. Daarmee draagt de meldplicht bij aan beter inzicht in grensoverschrijdende arbeid en aan de bescherming van werknemers. Sociale partners maken mondjesmaat gebruik van de gegevens, vanwege de beperkte toegankelijkheid en kwaliteit ervan, wat effectief toezicht op cao-naleving bemoeilijkt.

Tegelijkertijd blijft ondermelding een aandachtspunt. Onbekendheid, interne afstemmingsproblemen en administratieve lasten bij werkgevers leiden er nog regelmatig toe dat meldingen onvolledig of niet worden gedaan. Het onderzoek beveelt aan om meer in te zetten op gerichte voorlichting, automatisering van het meld- en controleproces en koppeling met externe databronnen zoals het KvK-register. Deze koppeling is in 2024 gerealiseerd, maar nog niet breed bekend.

De meldplicht blijkt een waardevolle informatiebron voor toezicht en beleid, maar verdere verbetering van datakwaliteit, uniformering en samenwerking tussen toezichthoudende partijen blijft nodig om het potentieel volledig te benutten.

Gebruikte methode
De evaluatie combineert data-analyse, enquêtes en interviews. Er zijn enquêtes uitgezet onder zowel melders als niet-melders en onder controleerders en niet-controleerders, om inzicht te krijgen in hun bekendheid en ervaringen met de meld- en controleplicht, waaronder het gebruik van het meldloket. Daarnaast zijn gesprekken gevoerd met buitenlandse dienstverrichters, Nederlandse dienstontvangers, toezichthouders en sociale partners. Ook zijn de meldgegevens over 2020-2024 geanalyseerd.

Deze aanpak biedt een breed en verdiepend beeld van de werking van de meldplicht in de praktijk en van de factoren die de naleving beïnvloeden. De bevindingen laten zien dat de meldplicht bijdraagt aan beter zicht op grensoverschrijdende arbeid, maar dat verdere bekendmaking, vereenvoudiging en samenwerking tussen partijen nodig zijn voor effectief toezicht.