Publicatie
De AIQ in Nederland: een overzicht
De arbeidsinkomensquote (AIQ) kan op verschillende manieren gemeten worden. Dit heeft gevolgen voor de hoogte en ontwikkeling van de AIQ. De hoogst en laagst gemeten AIQ’s verschillen tot wel 15 procentpunt. In alle definities daalde de AIQ licht tussen 1995 en 2015. Jaar op jaar steeg deze echter in sommige definities. Welke AIQ gehanteerd moet worden hangt af van het doel van de analyse.
Langere reeksen laten een meer diffuus beeld zien: de AIQ is weliswaar teruggelopen sinds de jaren ’70, maar lag toen op een uniek hoog niveau. Gemeten vanaf 1960 of 1950 is de AIQ gestegen. Dit roept de vraag op wat een maatschappelijk optimaal niveau voor de AIQ is. Op basis van de huidige stand van de literatuur is dit niveau niet te bepalen.
De redenen van de daling sinds de jaren ’70 zijn niet direct duidelijk. Bekend is dat internationale trends als technologische ontwikkelingen en globalisering invloed uitoefenen op de AIQ. De mate waarin zij dat specifiek voor Nederland gedaan hebben is echter niet bekend.
Over het algemeen ontwikkelen de reële lonen en de arbeidsproductiviteit zich op de lange termijn redelijk in lijn met elkaar. In de jaren ’70 groeide de loonvoet harder dan de productiviteit. In de jaren ’80 deed zich door het Akkoord van Wassenaar een omgekeerde situatie voor. Gedurende de jaren ’90 en ’00 ontwikkelden productiviteit en lonen zich hand in hand. Sinds de jaren ’10 blijven de lonen achter bij de productiviteit, al verdwijnt dit verschil naar verwachting grotendeels in de komende twee jaren.
Naast het feit dat de AIQ gevoelig is voor verschillen in definities en rekenmethoden is een bijkomend probleem dat herzieningen in de nationale rekeningen achteraf voor verschuivingen in de AIQ kunnen zorgen die eerder niet zichtbaar waren. Op basis van recente data uit de nationale rekeningen blijkt dat de AIQ tijdens de crisis daalde. Op basis van data uit de nationale rekeningen tijdens de crisis is deze daling niet aanwezig. Dit beperkt de bruikbaarheid van de AIQ als baken voor sociaaleconomisch beleid.
De arbeidsinkomensquote (AIQ) is een kengetal dat het aandeel van de beloning van de productiefactor arbeid in het nationale inkomen laat zien. Momenteel is er discussie over de trendmatige ontwikkeling van deze quote. Ook zijn er vragen over hoe de AIQ het best gemeten kan worden en wat dit kengetal wel en niet laat zien. Ten slotte is het niet altijd duidelijk wat de oorzaak is van veranderingen in de AIQ.
Heeft u vragen over deze publicatie?
Neem contact met Bas ter Weel op via telefoon of mail. Hij zal zo spoedig mogelijk reageren op uw vragen.
Bas ter Weel
"*" indicates required fields