Illegale trustdienstverlening

Om trustdiensten te verlenen, is onder de Wet toezicht trustkantoren (Wtt) een vergunning van DNB vereist. De Wtt is per 1 januari 2019 aangescherpt. Tegelijkertijd loopt het aantal vergunninghoudende trustdienstverleners al een aantal jaar terug. Deze ontwikkelingen roepen de vraag op of er sprake is van een toenemend aantal marktpartijen dat zonder vergunning trustdiensten verleent: de illegale trustdienstverleners. Voor het Ministerie van Financiën heeft SEO daarom een schatting gemaakt van de omvang van de illegale trustsector en de aard van de illegale dienstverlening kwalitatief in kaart gebracht. Hierin is ook stilgestaan bij de aard en omvang van domicilieverlening in Nederland. Domicilieverlening aangevuld met ‘bijkomende werkzaamheden’ zoals het voeren van administratie kwalificeert namelijk ook als trustdienstverlening.   

Resultaten
Nederland kent een relatief grote en goed ontwikkelde (legale) trustsector. Een verklaring hiervoor is dat het aantrekkelijk is om doelvennootschappen in Nederland te vestigen. Deze aantrekkingskracht bestaat deels uit fiscale redenen, maar ook uit de kwaliteit en concentratie van trust-, zakelijke- en financiële dienstverlening. Aanscherpingen in (fiscale) wet- en regelgeving en intensivering van het toezicht op trustkantoren hebben deze aantrekkingskracht de afgelopen jaren verminderd. De vraag naar trustdiensten neemt af door aanpassingen in de fiscaliteit, terwijl intensivering van het toezicht tot hogere kosten leidt. Het aantal vergunninghoudende trustdienstverleners is daarmee afgenomen. Ook hebben de vergunningshouders die actief zijn gebleven afscheid genomen van sommige van hun (hoog-risico) klanten. Het risico bestaat dat een deel van de aanbieders die hun vergunning ingeleverd hebben toch nog trustdiensten verlenen en/of dat klanten waarvan door vergunde aanbieders afscheid genomen is toch nog door niet-Wtt-vergunde aanbieders bediend worden. Daarbij speelt ruimte voor toezichtsarbitrage een rol. Het Wwft-toezicht is minder zwaar dan het Wtt-toezicht. Waar ruimte voor discussie kan bestaan over de mate waarin de Wtt van toepassing is, kan hierin een prikkel schuilen voor marktpartijen om te proberen zich buiten de reikwijdte van de Wtt te positioneren. 

Een netwerkanalyse suggereert dat afgemeten naar het aantal bediende doelvennootschappen er een in potentie illegale markt voor trustdiensten is ter grootte van 15 procent van de gereguleerde markt. Deze inschatting van de omvang van de illegale markt betreft geen juridische toets waarin onomstotelijk ‘illegaliteit’ is vastgesteld, maar een statistische schatting op basis van de mate waarin er op basis van observeerbare kenmerken sprake is van een verhoogd risico op illegale dienstverlening. Voor domicilieverlening observeren we 690 adressen waar zodanig veel entiteiten met verschillende UBO’s geregistreerd staan dat de kans bestaat dat sprake is van domicilieverlening op deze adressen.  

Methoden
Het onderzoek is gebaseerd op desk research, interviews, focusgroepen en een netwerkanalyse.