Resultaten
Stichting Samen Recht Vinden Zeeland (SRV) begeleidt sinds maart 2021 conflicten binnen een groot deel van de provincie Zeeland. SRV reist vrijwel alle werkdagen naar een locatie binnen de provincie. Burgers kunnen bij een inloopspreekuur of op afspraak met SRV spreken. Tijdens het gesprek wordt geïnventariseerd welke oplossingsroutes er zijn voor het probleem en hoe SRV hierin kan begeleiden. SRV zet dan alle betrokken partijen bij elkaar. De door SRV geboden dienstverlening is geheel kosteloos voor de betrokken conflictpartijen.

De gemiddelde kosten van SRV waren in 2021 € 3600 per zaak. Dit is hoger dan bij een gemiddelde mediationzaak. Een mogelijke oorzaak is dat SRV in 2021 nog in de opstartfase was. Ook is het mogelijk dat de mensen die zich melden bij SRV, zwaardere problemen hebben dan mensen die mediators inschakelen. We schatten de baten van een betere kwaliteit van leven voor de conflictpartijen als gevolg van de conflictbemiddeling door SRV indicatief op € 900 tot € 1800 per direct betrokkene per jaar. Daarnaast neemt de kwaliteit van leven ook toe voor partners (€ 450-€ 900) en kinderen (€ 225-€ 450). In conflicten waarbij meerdere partijen betrokken zijn en die zonder interventie een lange tijd zouden voortduren, is de maatschappelijke waarde van de verbeterde kwaliteit van leven door snelle conflictoplossing aanzienlijk hoger dan de totale maatschappelijke kosten van de SRV-werkzaamheden. In het geval van een verbeterde arbeidsproductiviteit van conflictpartijen of besparingen op andere vormen van rechtshulp (bijvoorbeeld een advocaat of professionele mediation) vallen de maatschappelijke baten nog hoger uit.

Onderzoek
Deze resultaten volgen uit onderzoek dat SEO Economisch Onderzoek heeft uitgevoerd in opdracht van SRV. De organisatie is gestart als een proeftuin voor een vernieuwende vorm van conflictoplossing. Het uiteindelijke doel is om de methode (tot op zekere hoogte) te standaardiseren en uit te rollen over de rest van Nederland. SRV is benieuwd naar de maatschappelijke meerwaarde van deze innovatieve vorm van conflictoplossing en heeft SEO daarom verzocht om een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) van deze activiteiten uit te voeren.

Methode
Voor het onderzoek is gekozen voor een ‘MKBA als denkkader’. Daarnaast zijn enkele kosten en baten tentatief gekwantificeerd op basis van literatuur en eigen inschattingen. De MKBA als denkkader bestaat uit vier stappen:

  1. Probleemanalyse. Uit onderzoek blijkt dat mensen lijden onder conflicten. Naast het conflict zijn er kosten, inspanningen en emoties die gepaard gaan met juridische procedures.
  2. Bepalen van het nulalternatief. Dit is een hypothetische situatie waarin SRV haar diensten niet aanbiedt. Alternatieven zijn het inschakelen van een advocaat of een mediator. Omdat dit actief handelen vereist en kostbaar is, komen mensen hier niet altijd bij uit. Veel conflicten blijven daardoor onopgelost. Dit leidt tot gezondheidsproblemen, stress en een lagere productiviteit op het werk.
  3. Bepalen van het beleidsalternatief. Dit is de situatie waarin SRV bestaat. SRV vervangt mediators en advocaten, en vergroot de toegankelijkheid van (juridische) hulp. Als de bemiddeling door SRV leidt tot minder rechtszaken, is de maatschappelijke kostenbesparing fors. De grotere toegankelijkheid kan leiden tot betere kwaliteit van leven en productiviteitswinst bij de personen in kwestie.
  4. Identificatie van soorten kosten en baten. Voor alle betrokken stakeholders worden alle soorten kosten en baten van de SRV-activiteiten kwalitatief ingeschat. Een aantal van de geïdentificeerde effecten wordt gekwantificeerd en gemonetariseerd.