Resultaten

Huidige situatie
De huidige gesubsidieerde innovaties lijken eerder de arbeidsvraag in de energietransitie te vergroten dan te verkleinen. Bij slechts 20 procent van de gesubsidieerde innovaties is sprake van arbeidsbesparingen in het kader van de energietransitie. Voor de overige innovaties geldt dat ze de arbeidsvraag verder aanwakkeren (50 procent) of weinig impact hebben op de arbeidsvraag (25 procent).

Kansen
Er zijn echter aanzienlijke kansen om de arbeidsproductiviteit te verhogen, wat de benodigde arbeidsinzet kan verminderen:

  • Een productiviteitsstijging van 4 tot 8 procent kan de extra benodigde capaciteit in de energietransitie realiseren
  • Het vervangen van routinematige taken door technologie kan potentieel 300 duizend voltijdequivalenten aan arbeidsinzet besparen.

Veel werkgevers zijn dan ook buiten de gesubsidieerde projecten om al bezig met het ontwikkelen en implementeren van arbeidsbesparende innovaties. In de relevante sectoren voor de energietransitie gaat het om de helft van de ge-enquêteerde werkgevers.

Handelingsperspectieven voor innovatiebeleid
Innovatiebeleid kan bijdragen aan het verminderen van de arbeidsvraag in de energietransitie.

  1. Neem arbeidsmarktgevolgen op als randvoorwaarde in het subsidie-instrumentarium; en
  2. Ondersteun gericht arbeidsbesparende innovaties in de energietransitie met een nieuwe subsidieregeling

Handelingsperspectieven voor systeemkeuzes in energiebeleid
Het is belangrijk expliciet rekening te houden met de schaarste aan arbeid bij het maken van systeemkeuzes;

  1. Stimuleer verduurzaming van het bedrijfsleven door middel van uitstootbeprijzing en normstellingen in plaats van subsidies; en
  2. Houd rekening met de arbeidsintensiviteit van energieoplossingen bij het bepalen van de toekomstige energiemix.

Het onderzoek
De Topsector Energie (TSE) heeft SEO Economisch Onderzoek de opdracht gegeven om te onderzoeken in hoeverre gesubsidieerde innovaties bijdragen aan arbeidsbesparingen in de energietransitie. Dit onderzoek maakt deel uit van een breder programma dat TSE samen met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) heeft opgezet om de arbeidsproductiviteitsgroei te verhogen en zo de personeelskrapte in de energietransitie te verminderen.

Er zijn verschillende rapporten opgesteld: één overkoepelend rapport en een aantal sector-rapporten te weten: industrie, gebouwde omgeving, energiesector en offshore wind.

Methode
SEO gebruikt een combinatie van onderzoeksmethoden in dit onderzoek. Eerst zijn ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in kaart gebracht op basis van deskresearch, prognoses, interviews en analyses op basis van kwantitatieve registratiegegevens. Vervolgens zijn de gevolgen van innovaties op de arbeidsvraag in kaart gebracht op basis van een online enquête onder innovatie-ontwikkelaars die subsidie ontvangen. Tot slot is een enquête uitgezet onder werkgevers om in kaart te brengen welke innovaties zij buiten de gesubsidieerde projecten om ontwikkelen.