Arbeidsrecht Caribisch Nederland; Theorie, praktijk en verbetermogelijkheden

Voor vier arbeidsrechtelijke onderwerpen is onderzocht in hoeverre het juridisch kader in Caribisch Nederland afwijkt van Europees Nederland en hoe deze verschillen zich verhouden tot de lokale arbeidsmarkt: het arbeidsrecht algemeen, flexibele arbeid, ontslagrecht en collectief arbeidsrecht. Het onderzoek bestaat uit juridische analyse, arbeidsmarktanalyse en de analyse van informatie die is opgehaald via interviews met onder andere sociale partners, overheidsorganisaties en lokaal gevestigde juristen.

Ondanks een gemeenschappelijke oorsprong is op dit moment sprake van sterke verschillen tussen het arbeidsrecht in Caribisch Nederland en Europees Nederland. Het Caribisch Nederlandse arbeidsrecht is sinds 10/10/10 vrijwel onveranderd gebleven, terwijl in Europees Nederland relatief ingrijpende veranderingen zijn doorgevoerd. Op sommige onderdelen is sprake van een sterk uiteenlopende systematiek, zoals voor de rechtspositie van ambtenaren. Werkenden bij de overheid zijn in Europees Nederland aangesteld als werknemer en in Caribisch Nederland als ambtenaar. De vakantiewetgeving is in Caribisch Nederland op een andere leest geschoeid dan in Europees Nederland, met verschillen in hoeveelheid, opbouw, opnemen en verjaren van vakantiedagen. De routes in het ontslagrecht zijn in Europees Nederland gebonden aan ontslaggronden. In Caribisch Nederland is dit niet het geval (net als in Europees Nederland tot 2015). Europees Nederland kent als ontslagvergoedingen onder andere de billijke vergoeding en de transitievergoeding. In Caribisch Nederland bestaat net als in Europees Nederland tot 2015 de kennelijk onredelijk ontslagvergoeding en de ontbindingsvergoeding en hiernaast Cessantia.

Ook zijn er onderdelen waarin het beschermingsniveau voor werknemers verschilt. Het arbeidsrecht in Caribisch Nederland beschermt werknemers minder goed dan in Europees Nederland ten aanzien van het  rechtsvermoeden arbeidsduur (een gering verschil), uitbetaling loon bij niet-werken (bijvoorbeeld bij oproeparbeid) en proeftijdontslag bij een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Het arbeidsrecht in Caribisch Nederland beschermt werknemers beter dan in Europees Nederland ten aanzien van het boetebeding, concurrentiebeding, en de voorwaarden voor uitzendarbeid. De definitie van de arbeidsovereenkomst, goed werkgever- en werknemerschap, aansprakelijkheid, ontslag op staan de voet en de wet Cao – dit met uitzondering van het algemeen verbindend verklaren, dat in Caribisch Nederland ontbreekt – zijn (nagenoeg) gelijk geregeld.

Het Caribisch Nederlandse arbeidsrecht verschilt dus danig van het Europees Nederlandse arbeidsrecht, maar het wordt als acceptabel ervaren. Versterkte naleving, uitvoeringscapaciteit en kennis van het arbeidsrecht verdienen volgens gesprekspartners prioriteit boven aanpassingen van het arbeidsrecht. Mogelijke verbeteringen in het Caribisch Nederlandse arbeidsrecht betreffen de regulering van oproep- en uitzendkrachten, (schijn-) zelfstandigen, het adresseren van ongelijkheden in arbeidsvoorwaarden, het bevorderen van cao’s en het vereenvoudigen van het ontslagrecht, in het bijzonder ontslagvergoedingen.