Lagere rente op kleine kredieten; Evaluatie verlaging maximale kredietvergoeding

Resultaten
In juni 2022 is de opslag op de wettelijke rente als onderdeel van de maximale kredietvergoeding voor consumptief krediet structureel verlaagd van 12 procentpunt naar 8 procentpunt. De structurele verlaging van de maximale kredietvergoeding heeft drie hoofddoelen:

1. Consumenten blijvend beschermen tegen hoge kredietkosten
2. Voorkomen van betalingsachterstanden
3. Tegengaan van problematische schulden

Het aantal aanbieders van leningen tot en met 5 duizend euro, met een rente in de buurt van de maximale kredietvergoeding, is gedaald ten opzichte van 2020. Ook voor online goederenkredieten, roodstand op betaalrekeningen en de mogelijkheid tot gespreid betalen op creditcards is dit het geval.

De vraag naar kredieten in dit segment is niet is afgenomen. Consumenten maken vaker gebruik van niet-geregistreerde vormen van krediet, zoals Buy now, pay later. Uit het onderzoek komt echter naar voren dat deze verschuiving geen gevolg is van de structurele verlaging van de maximale kredietvergoeding.

De verlaging van de maximale kredietvergoeding is deels doeltreffend in het beschermen van consumenten tegen hoge kredietkosten. De verlaagde maximale kredietvergoeding is niet doeltreffend in het verlagen van betalingsachterstanden en het tegengaan van problematische schulden. Andere ontwikkelingen, zoals de aanscherping van leennormen, hebben daarin een groter effect gehad. Omdat de verlaging van de maximale kredietvergoeding deels doeltreffend is voor één beleidsdoel, maar omdat de neveneffecten daarvan op aanbieders aanzienlijk zijn, is de structurele verlaging niet doelmatig voor dit beleidsdoel. Voor de andere beleidsdoelen is er geen doeltreffendheid en dus ook geen doelmatigheid.

Uit deze evaluatie volgen 4 aanbevelingen:

1. Wij adviseren de maximale kredietvergoeding niet verder te verlagen.
2. Wij adviseren een beperkte verhoging van de opslag in de maximale kredietvergoeding met 2 procentpunt.
3. Bij toekomstige beleidswijzigingen dient men rekening te houden met zowel de kosten- als inkomenskant van aanbieders.
4. Marktpartijen ontvangen graag eerder de hoogte van de nieuwe maximale kredietvergoeding voor het komende half jaar.

Het onderzoek
In augustus 2020 werd als gevolg van COVID-19 de opslag op de wettelijke rente voor consumptief krediet tijdelijk verlaagd van 12 naar 8 procentpunt. Het doel hiervan was het beschermen van consumenten tegen de gevolgen van COVID-19. Destijds bedroeg de wettelijke rente 2 procent, wat de maximale kredietvergoeding terugbracht van 14 naar 10 procent. Deze tijdelijke verlaging werd in 2021 tweemaal verlengd vanwege de langer doorwerkende gevolgen van COVID-19 voor consumenten. In juni 2022 werd de verlaging structureel gemaakt. Het ministerie van Financiën heeft aan SEO Economisch Onderzoek gevraagd om de doeltreffendheid en doelmatigheid van de structurele verlaging van de maximale kredietvergoeding te evalueren.

Deze evaluatie is een vervolg op een SEO-onderzoek naar de effecten van de verlaging van de maximale kredietvergoeding uit 2021 en een update van dat onderzoek uit 2022.

Methode
Voor het onderzoek gebruiken we verschillende onderzoeksmethoden. We brengen de beoogde werking van de verlaging van de maximale kredietvergoeding in kaart door de beleidstheorie te reconstrueren. Dit doen wij op basis van Kamerstukken. De effecten op de aanbodzijde brengen wij in kaart met een marktscan en interviews. Voor de vraagzijde voeren wij desk research uit, in combinatie met interviews.

Lees hier de Kamerbrief van de minister van Financiën over dit onderzoek.