Vormgevingsopties operationele splitsing accountancysector

Resultaten
Een audit-only model houdt in dat binnen accountantsorganisaties het gedeelte van de onderneming dat zich bezighoudt met de wettelijke controle (controletak) op afstand komt te staan van het gedeelte van de onderneming dat zich bezighoudt met andere dienstverlening (adviestak). Bij een operationele splitsing blijven de controletak en overige diensten bestaan binnen één onderneming, maar bestaat er geen of beperkte vermenging van geldstromen tussen de controletak en overige bedrijfsonderdelen. Een operationele splitsing kan zien op de volgende thema’s:

• Transparantie
• Beperking commerciële prikkels
• Inperken kruissubsidies
• Governance en juridische structuur

Binnen deze thema’s hebben SEO en AEF 10 maatregelen onderzocht en op basis daarvan 5 pakketten aan maatregelen opgesteld en beoordeeld. De maatregelen zijn getoetst op juridische haalbaarheid, controleerbaarheid, uitvoerbaarheid, verstoring primair proces, administratieve belasting, effect op aantrekkelijkheid als werkgever, concurrentiepositie Nederland en werking markt voor accountancydiensten.

Elk pakket aan maatregelen kent kanttekeningen. Ieder van deze pakketten bestaat uit een combinatie van maatregelen met uitdagingen op het gebied van handhaafbaarheid, werkbaarheid voor de sector en economische neveneffecten. Die uitdagingen zijn strikt gezien niet blokkerend, mits de evenredigheid van de maatregelen kan worden aangetoond. Echter, ze vragen wel (veel) aandacht bij besluitvorming en eventuele implementatie. Van de vijf pakketten, schrijven wij één pakket af vanwege een beperkt effect op controlekwaliteit en beperkte proportionaliteit van het pakket.

Geordend van groter verwacht effect naar minder verwacht effect op eventuele prikkels om rekening te houden met commerciële belangen van adviestak, zijn deze pakketten:

• Doortrekken OOB-regelgeving m.b.t. gelijktijdig aanbieden van controle- en adviesdiensten bij een klant (maatregel 1);
• Transparantie (maatregel 9 & 10) en beperking kruissubsidies (maatregel 4 & 6);
• Transparantie (maatregel 9 & 10) en beperking beloningsprikkels (maatregel 2);
• Transparantie (maatregel 9 & 10).

De Kwartiermakers Toekomst Accountancy bevelen in hun slotrapportage om het pakket met transparantie en beperking beloningsprikkels in te voeren.

de structuurmodellen: joint audit, audit-only en een intermediairmodel. SEO heeft de effecten van een audit-only model voor Nederland onderzocht. Dit vervolgonderzoek brengt in kaart welke maatregelen om een operationele splitsing vorm te geven, haalbaar, uitvoerbaar en realistisch zijn.

Het onderzoek
De Kwartiermakers Toekomst Accountancysector zijn in 2020 door de minister van Financiën benoemd. Een van hun taken is het uitvoeren van onderzoeken naar verschillende structuurmodellen: joint audit, audit-only en een intermediairmodel. SEO heeft de effecten van een audit-only model voor Nederland onderzocht. Dit vervolgonderzoek brengt in kaart welke maatregelen om een operationele splitsing vorm te geven, haalbaar, uitvoerbaar en realistisch zijn.

Methode
Dit onderzoek bouwt voort op het eerste onderzoek van SEO naar een audit-only model.

Het onderzoek is uitgevoerd vanaf eind februari tot medio september 2023. Voor dit onderzoek hebben we een stapsgewijze aanpak gebruikt met in elke fase een specifieke combinatie van onderzoeksmethoden.

Op basis van een bureaustudie en verkennende interviews hebben wij een lijst met mogelijke maatregelen voor vormgeving van een operationele splitsing opgesteld. Deze longlist is teruggebracht naar een shortlist die wij in dit rapport behandelen. Vervolgens zijn verdiepende interviews met accountants, beleidsmakers, toezichthouders en experts uitgevoerd, waarna wij het afwegingskader hebben toegepast op alle maatregelen en een oordeel hebben gevormd over de mate waarin de maatregelen realistisch en juridisch haalbaar zijn.

De verschillende maatregelen zijn samengevoegd tot een aantal pakketten met combinaties van maatregelen. Deze pakketten zijn verder geanalyseerd en in de laatste fase van het onderzoek, na totstandkoming van een concept rapport, besproken in een focusgroep met stakeholders.

Lees hier het eerste rapport van SEO over de effecten van een audit-only model voor Nederland.

Lees hier de slotrapportage van de Kwartiermakers Toekomst Accountancysector.