Handreiking brede-stresstestmodel gemeente Amsterdam; Actualisatie en doorontwikkeling 2024

Over het model
In opdracht van de gemeente Amsterdam heeft SEO Economisch Onderzoek in 2012 een stresstestmodel opgesteld waarmee de impact van een crisis op de financiën van de gemeente jaarlijks kan worden onderzocht. Het doel van de stresstest is om te onderzoeken wat de mogelijke gevolgen zijn van verschillende soorten stressscenario’s. Na puur financieel-economische crises is het model uitgebreid naar een meer verschillende soorten rampen, zoals een grootschalige overstroming, een pandemie of langdurige hitte en droogte.

Voor het berekenen van de effecten op de gemeentefinanciën en de economie van Amsterdam heeft SEO een rekenmodel opgesteld waarmee de effecten van de verschillende crises zijn berekend. Het model biedt de gemeente hierbij de mogelijkheid om verschillende combinaties of eigen scenario’s zelf door te rekenen.

Uitkomsten van de stresstest 2024
De uitkomsten van het model tonen dat de gemeentefinanciën het meest onder druk komen te staan in een overstromingsscenario of een combinatie van een forse stijging van de lange rente en inflatie. De belangrijkste verklaringen voor de gevolgen van een overstroming zijn dat alle economische activiteiten in meerdere wijken en de haven abrupt tot een halt worden geroepen en dat er relatief veel fysieke schade aan gebouwen en grond-, weg- en waterbouwkundige werken zal zijn. Bij het rente- en inflatiescenario zorgt een forse stijging van de rentestanden ervoor dat de gemeente bij het hernieuwen van schulden een toename ziet van de te betalen rente. Door een relatief hoge nieuwe financieringsbehoefte in 2026 door aflopende en daarmee te vernieuwen leningen is dit effect met name vanaf 2026 (nog) sterker zichtbaar.  De inflatie leidt ertoe dat de prijzen stijgen en dat daardoor de uitgaven van de gemeente aan bijvoorbeeld energie en personeel stijgen vergeleken met het basisscenario. Een deel van de baten (bijv. belastinginkomsten) stijgt mee, maar door een begrotingstekort verslechtert de financiële positie van de gemeente.

Naast de weerbaarheid van de gemeente Amsterdam zijn met het model ook andere uitkomstmaten onderzocht: het bruto regionaal product (brp) en de werkgelegenheid van de regio Groot-Amsterdam. De resultaten laten zien dat het brp en de werkgelegenheid op de korte termijn het hardst geraakt worden door een pandemie of een overstroming). Op de (middel)lange termijn is de blijvende impact het grootst bij een (financieel-)economische crisis of bij een langdurige verstoring van kritieke infrastructuur.