In de Trendanalyse Nationale Veiligheid 2024 signaleert het Analistennetwerk Nationale Veiligheid (ANV) twee belangrijke opgaven. Ten eerste verslechtert het dreigingsbeeld voor veel van de gebeurtenissen die onze samenleving kunnen ontwrichten. Ten tweede moeten we als Koninkrijk een antwoord vinden op een aantal structurele veranderingen in de wereld om ons heen. Uit deze opgaven volgt dat het nodig is om moeilijke strategische keuzes te maken en ze onderstrepen het belang van een weerbare samenleving.

Met de trendanalyse brengt het Analistennetwerk Nationale Veiligheid, op verzoek van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), de belangrijkste ontwikkelingen van de afgelopen twee jaar in kaart. Deze analyse dient als onderbouwing voor het actualiseren van de implementatie van Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden. De Trendanalyse bouwt voort op de bevindingen uit de Rijksbrede Risicoanalyse Nationale Veiligheid 2022 (RbRa).

Verslechtering van het algemene dreigingsbeeld
Voor veel van de dreigingen die de RbRa beschrijft, is de situatie in de afgelopen twee jaar slechter geworden. Deze ontwikkeling vormt een belangrijke opgave voor de nationale veiligheid. De verslechtering van het dreigingsbeeld geldt onder andere voor verschillende aan klimaatverandering verbonden natuurrampen, zoals natuurbranden en extreem weer. Ook voor onder andere georganiseerde criminaliteit, extremisme en hybride operaties is de situatie verslechterd. Alleen voor infectieziekten, aardbevingen en zware ongevallen is er relatief weinig veranderd.

Anticiperen op de structurele veranderingen
De verslechtering van het dreigingsbeeld is tekenend voor de tijd waarin we leven. Wereldwijd zijn bestaande systemen aan het veranderen, bijvoorbeeld op het gebied van klimaat en internationale samenwerking, technologische ontwikkelingen en economische mogelijkheden. Deze veranderingen zijn niet per se nieuw, maar worden wel steeds sterker. De gevolgen hiervan tekenen zich dan ook steeds duidelijker af. Het is belangrijk om op tijd te anticiperen op deze meer systemische veranderingen en de onzekerheid die hiermee gepaard gaat. Tegelijkertijd vormen vraagstukken die voortkomen uit deze transities een bron voor onenigheid en mogelijk van maatschappelijke polarisatie.

Implicaties voor strategievorming
Deze opgaven zorgen voor een stapeling van druk op de nationale veiligheid, terwijl de middelen om hiermee om te gaan beperkt zijn. Dat betekent dat er een groeiende noodzaak is om moeilijke keuzes te maken en verschillende belangen strategisch af te wegen. Voor het maken van deze afweging is het belangrijk om zoveel mogelijk inzicht te hebben in de samenhang tussen en de gevolgen van de verschillende keuzes.

De huidige onzekerheden onderstrepen het belang om in brede zin aandacht te hebben voor het aanpassingsvermogen en de weerbaarheid van de samenleving. Bijvoorbeeld via sterke instituties of het bevorderen van de zelfredzaamheid van de bevolking. Ook is de samenwerking tussen publieke en private organisaties en tussen de burger en overheid van cruciaal belang. Zowel voor strategievorming rond de nationale veiligheid als de implementatie hiervan.

Het Analistennetwerk Nationale Veiligheid
Het ANV is een kennisnetwerk dat sinds 2011 analyses maakt van risico’s en bedreigingen voor de Nationale Veiligheid. Ook onderzoekt het ANV welke ontwikkelingen op lange termijn hierop van invloed zijn. De resultaten van dit onderzoek publiceert het ANV in risico- en trendanalyses.  Het ANV bestaat uit het RIVM, TNO, Instituut Clingendael, SEO, het WODC, de AIVD en de MIVD. Het ANV werkt in opdracht van de NCTV.