Zorg voor de leerling; Kosten en baten van opleiding in de wijkverpleging

Aanleiding
Om het personeelstekort in de wijkverpleging aan te pakken, hebben brancheorganisaties ActiZ, Zorgthuisnl, V&VN, Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en het ministerie van VWS in maart 2023 een investeringsakkoord opleiden wijkverpleging (IOW) afgesloten. Het doel van het akkoord is om meer zorgprofessionals voor de wijkverpleging op te leiden. Hierbij ligt de focus vooral op een intensivering van het opleiden van zij-instromers, omdat daar het grootste potentieel ligt.

De Stuurgroep IOW heeft SEO Economisch Onderzoek verzocht onderzoek te doen naar de kosten en baten van het opleiden van leerlingen in de wijkverpleging en welke factoren hierbij een rol spelen. Daarnaast is SEO ook gevraagd om een kwantitatief sectorbeeld neer te zetten, met cijfers per opleidingsniveau over het aantal leerlingen binnen de wijkverpleging, hun achtergrondkenmerken en arbeidsmarktprestaties. Al met al vormt dit onderzoek een belangrijke bouwsteen voor de vormgeving van een eventuele structurele financiering van een nieuwe opleidingsstructuur vanaf 2025.

Resultaten
Het kosten-batensaldo van het opleiden van duaal-leerlingen voor de wijkverpleging komt voor de gehele sector neer op een bedrag van tussen de +9,8 mln. euro en +34,7 mln. euro, afhankelijk van hoe overheadkosten worden toegewezen aan leerlingen. Het middelpunt van deze bandbreedte bedraagt +22,3 mln. euro. Deze berekening geldt voor het peilmoment van ons onderzoek (december 2023). Onder de nieuwe regeling ‘lestijd is werktijd’, die van kracht is gegaan per februari 2024 en ervoor zorgt dat leerlingen een groter deel van hun lestijd krijgen vergoed, zijn de kosten van het opleiden ongeveer gelijk aan de baten ervan. Verschillende gevoeligheidsanalyses laten een vergelijkbaar kosten-batensaldo zien. De uitzondering is de variant waarbij de subsidieopbrengsten niet meetellen als baat. In deze gevoeligheidsanalyse komen de kosten en baten uit op tussen de -19,0 mln. euro en +5,9 mln. euro, met als middelpunt -6,6 mln. euro.

Het kosten-batensaldo op sectorniveau in deze door werkgevers gewenste situatie (SOLL-situatie) valt tussen de –42,4 mln. euro en –17,5 mln. euro, afhankelijk van hoe overheadkosten worden toegewezen aan leerlingen. Het middelpunt van deze bandbreedte bedraagt -29,9 mln. euro. Dit negatieve saldo wordt veroorzaakt door de lagere opbrengsten voor verleende zorg, als gevolg van de lagere, gewenste declarabiliteit en door hogere kosten van werkbegeleiding (één uur per week per leerling extra). Als in de SOLL-situatie subsidieopbrengsten niet als baat worden meegeteld en rekening wordt gehouden met de ‘lestijd is werktijd’-regeling, komt het kosten-batensaldo uit op -80,3 mln. euro.

Methode
Om de kosten en baten van het opleiden in de wijkverpleging in kaart te brengen, hebben we een kosten-batenanalyse (KBA) uitgevoerd. Hierin berekenen we per opleidingsniveau en per leerjaar de kosten en baten van het opleiden van BBL- en hbo-duaal-leerlingen en bepalen we het uiteindelijke kosten-batensaldo voor de gehele sector. Als input voor de verschillende kosten- en batencomponenten hebben we, daar waar mogelijk, gebruikgemaakt persoonsgegevens (microdata) van het CBS. Voor kosten- en batenposten waarover geen informatie beschikbaar is in de CBS-microdata, gaan we uit van de uitkomsten van een uitvraag die wij onder opleidende werkgevers hebben uitgezet.