Waterpijpgebruik en het rookverbod

Het onderzoek
Rookruimtes in horeca-inrichtingen zijn eind september 2019 met onmiddellijke ingang verboden. De waterpijp (shisha, hookah) kan echter nog wel gerookt worden met producten zonder tabak, zoals het roken van kruidenmengsels. Deze kruidenrookproducten vallen niet onder het rookverbod in de horeca. Ook rookt men kruidenrookproducten vaker in het café sinds het verbod op rookruimtes van kracht is. Verschillende onderzoeken tonen aan dat kruidenrookproducten (die geen tabak bevatten) alsnog schadelijk zijn voor de volksgezondheid van zowel rokers als omstanders. Daarnaast blijkt uit controles van de NVWA dat de naleving van het rookverbod in shishalounges slecht is en de gecontroleerde waterpijpen vaak toch tabak bevatten. De staatssecretaris van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft de Tweede Kamer toegezegd onderzoek te laten doen naar de wettelijke mogelijkheden om de schadelijkheid van het waterpijpgebruik in de horeca voor rokers, medewerkers, bezoekers en NVWA-inspecteurs te beperken.

Het ministerie van VWS heeft gevraagd de volgende drie beleidsscenario’s te onderzoeken:

1. Uitbreiding van het rookverbod met kruidenrookproducten. In deze optie wordt de waterpijp niet verboden, maar mag alleen nog worden gerookt met dampsteentjes. Deze optie heeft ook gevolgen voor coffeeshops waar kruidenrookproducten worden gebruikt.
2. Uitbreiding van het rookverbod met de waterpijp in het algemeen. In deze optie wordt de waterpijp verboden (ook het roken met dampsteentjes), maar niet het op een andere manier roken van kruidenrookproducten. Deze optie heeft geen gevolgen voor coffeeshops.
3. Verbod op zoete smaakjes voor de waterpijp. Hierbij gaat het om een totaalverbod op het verkopen van producten met zoete smaakjes voor de waterpijp. Dit kan de aantrekkelijkheid van de waterpijp verminderen. Nederland zal voor uitvoering van dit scenario in Europees verband moeten pleiten voor een smaakverbod op waterpijptabak, omdat de Europese Tabaksproductenrichtlijn geen ruimte aan de lidstaten biedt om zelf smaken van waterpijptabak te reguleren.

Resultaten
Een scenario waarin een rookverbod gaat gelden op waterpijpen in de horeca is makkelijk te handhaven en leidt tot een daling van het aantal rokers met circa 30.000. De overige scenario’s zijn moeilijk te handhaven, omdat de NVWA nog steeds moet beoordelen wat er in de waterpijp zit. De daling van het aantal rokers is daardoor moeilijk in te schatten. Onderstaande infographic geeft een overzicht van de schattingen van de daling van het aantal rokers en het verlies aan banen per scenario.

Gebruikte methode
Het onderzoek is uitgevoerd op basis van literatuuronderzoek en interviews met experts en stakeholders. Onderdeel van het onderzoek was ook een enquête onder waterpijp- en cannabisgebruikers.