Werkwijzer maatschappelijke kosten-batenanalyse Justitie en Veiligheid

Resultaten
Beleidsmaatregelen op het gebied van Justitie en Veiligheid hebben vaak allerlei ongelijksoortige effecten. Zo kunnen hogere straffen voor misdrijven leiden tot een grotere behoefte aan cellen (kosten), maar ook tot een daling van de criminaliteit (baten). Een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) kan helpen om zulke effecten goed tegen elkaar te kunnen afwegen. Een volledige MKBA is voor Justitie- en Veiligheidsbeleid vaak (nog) niet mogelijk, maar een ‘MKBA als denkkader’ wel. SEO en Ecorys hebben hiervoor – in opdracht van het WODC – een werkwijzer opgesteld.

De werkwijzer bevat een groot aantal aanbevelingen voor beleidsambtenaren en voor opstellers van MKBA’s. Daarbij wordt aangegeven bij welke vraagstukken op het terrein van Justitie en Veiligheid een MKBA van pas kan komen. En hoe een dergelijke MKBA kan worden uitgevoerd. De werkwijzer besteedt ook aandacht aan morele en ethische overwegingen die vaak spelen in het Justitie- en Veiligheidsbeleid. Bijvoorbeeld hoe om te gaan met kosten en baten voor daders. Daarnaast wordt gekeken naar effecten op de zogenoemde brede welvaart.

Het onderzoek
Na het verschijnen van de Algemene MKBA-leidraad van het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in 2013 zijn diverse werkwijzers verschenen voor het toepassen van MKBA op verschillende beleidsterreinen. SEO schreef een aanzienlijk deel van deze werkwijzers. De werkwijzer voor Justitie en Veiligheid past in deze reeks. Het opstellen van de werkwijzer is begeleid door een groep deskundigen. CPB en PBL hebben de werkwijzer positief beoordeeld. Het kabinet heeft de werkwijzer vastgesteld.

Methode
Om de werkwijzer op te stellen zijn wetenschappelijke literatuur en andere publicaties bestudeerd en zijn interviews uitgevoerd. Daarbij is gebruik gemaakt van economische theorie en van de  ervaring die er bestaat met MKBA’s van Justitie- en Veiligheidsbeleid en op het sociale domein.

Notitie MKBA en Beleidskompas
Het ministerie van JenV heeft in aanvulling op de werkwijzer gevraagd om een notitie over de relatie tussen MKBA en het Beleidskompas. Het Beleidskompas is de standaard aanpak die de Rijksoverheid hanteert bij het afwegen van nieuw beleid. De notitie laat zien dat een MKBA kan helpen bij het beantwoorden van een deel van de vragen van het Beleidskompas. Een MKBA, uitgevoerd door onderzoekers, kan de werklast van het Beleidskompas voor beleidsmedewerkers verlichten. Daarbij is het van belang om de twee instrumenten qua timing goed op elkaar af te stemmen.

Download notitie.