Leefstijl en oversterfte tijdens de COVID-19-pandemie

Resultaten
Tijdens de COVID-19-pandemie zijn er meer mensen overleden dan op basis van historische sterftecijfers kan worden verwacht. Het Centraal Bureau voor de Statistiek schat dat het in 2020 en 2021 gaat om een oversterfte van in totaal 30 duizend mensen. Centraal in dit onderzoek staat de vraag of de oversterfte hoger is onder mensen met een ongezonde leefstijl.

De oversterfte is hoger onder mensen met ongunstige leefstijlfactoren. Ongeveer de helft van de Nederlandse bevolking heeft overgewicht, maar binnen deze groep vindt tussen de 70 en 98 procent van de oversterfte plaats. Ook voor mensen met een voorgeschiedenis van roken, of een combinatie van deze twee leefstijlfactoren, en voor mensen die eenzaam zijn is het verschil aanzienlijk. Voor mensen die overmatig drinken is het verschil niet statistisch significant.

Voor overgewicht, al dan niet in combinatie met een voorgeschiedenis van roken of te weinig bewegen, is er ook binnen uitsplitsingen naar bevolkingsgroepen op basis van geslacht, leeftijd, herkomst, opleidingsniveau en ervaren gezondheid een verschil in oversterfte. Vooral binnen de groep van mensen met een slecht ervaren gezondheid blijkt de oversterfte onder mensen met overgewicht opvallend hoog – mogelijk vanwege comorbiditeiten. Voor andere leefstijlfactoren is het beeld minder robuust.

Corona lijkt de bepalende oorzaak voor de extra oversterfte. Tijdens oversterftegolven neemt de totale sterfte onder mensen met overgewicht toe ten opzichte van mensen zonder overgewicht, maar dit effect verdwijnt als sterfte aan corona niet wordt meegenomen. Voor andere leefstijlfactoren is het beeld vergelijkbaar.

Gebruikte methode
Deze cijfers zijn gebaseerd op een vergelijking van de ontwikkeling in sterfte voor en tijdens de COVID-19-pandemie, tussen mensen die wel of niet aan een leefstijlfactor voldoen. In de periode van januari 2018 tot en met februari 2020 ontwikkelt de sterfte voor deze groepen zich op een vergelijkbare manier. In de periode van maart 2020 tot en met december 2022 stijgt de sterfte voor mensen met een ongezonde leefstijl echter sterker dan voor mensen met een gezonde leefstijl. Deze extra toename in sterfte interpreteren we als oversterfte.