Arbeidsmarktkrapte

Het onderzoek
SEO Economisch Onderzoek heeft met subsidie van Instituut Gak onderzoek uitgevoerd naar oplossingen voor arbeidsmarktkrapte.

Tussenrapportage
De tussenrapportage richt zich op de aard van de arbeidsmarktkrapte in diverse sectoren, de wijze waarop arbeidsmarktpartijen krapte oplossen en de interacties tussen deze oplossingen. Het onderzoek legt specifiek de nadruk op drie oplossingen: arbeidsmigratie, technologisering en investeringen in vakmanschap.

Kraptemonitor
De kraptemonitor is een interactieve online omgeving met informatie over de ontwikkelingen in de oorzaken, omvang, gevolgen en oplossingen voor arbeidsmarktkrapte. De monitor bevat gedetailleerde informatie op sectorniveau, waardoor partijen zelf door gebruik te maken van filters de informatie kunnen verkrijgen die zij nodig hebben. Klik hier om de kraptemonitor te openen.

Resultaten

Arbeidsmigratie
Momenteel maakt in alle sectoren meer dan 90 procent van de werkgevers nog geen gebruik van arbeidsmigranten, terwijl er in andere Europese landen voldoende aanbod van arbeidskrachten voor veel tekortberoepen in Nederland is. Arbeidsmigratie kan op korte termijn krapte op de arbeidsmarkt verlichten, maar op lange termijn zorgen voor waterbedeffecten: de inzet van migratie in één sector (bijv. de landbouw), kan leiden tot een toename van krapte in andere sectoren (bijv. de zorg).

Technologisering
Werkgevers investeren nog maar beperkt in technologisering van arbeidsprocessen, waardoor de groei van de arbeidsproductiviteit achterblijft. Zeker gezien de beperkingen in het stimuleren van arbeidsaanbod, is de groei van de arbeidsproductiviteit van belang om de (toekomstige) welvaart te waarborgen. Nederland kan een sterkere groei in arbeidsproductiviteit realiseren door mogelijkheden voor het automatiseren en robotiseren van arbeidsprocessen beter te benutten. 

Investeringen in vakmanschap
Er is een toenemende aandacht voor vakmanschap. Studenten kiezen steeds vaker voor sectorspecifieke vakopleidingen in de zorg en techniek. Verder belonen werkgevers deze studenten ook beter. Studenten met een afgeronde sectorspecifieke vakopleiding in de techniek, de zorg en (in mindere mate) het onderwijs verdienen meer in die sectoren dan studenten die géén sectorspecifieke opleiding hebben gevolgd. Deze vakmanschapspremie is de laatste jaren toegenomen.

Relatie tussen oplossingen
De beschikbaarheid van arbeidsmigranten staat op gespannen voet met  andere oplossingen voor arbeidsmarktkrapte, zoals investeringen in arbeidsbesparende technologie en scholing van werknemers.  Daarentegen versterken technologisering en investeringen in vakmanschap elkaar juist als oplossingen voor arbeidsmarktkrapte. Sectoren die meer investeren in technologisering besteden ook meer aandacht aan scholing, omdat technologisering nieuwe vaardigheden vereist en het ontwikkelen ervan gekwalificeerde vakmensen vereist.

Methode
Deze eerste tussenrapportage richt zich op de aard van de arbeidsmarktkrapte in verschillende sectoren, de wijze waarop arbeidsmarktpartijen krapte oplossen en de interacties tussen deze oplossingen. Hiervoor is gebruikgemaakt van een literatuuronderzoek en analyses op basis van CBS-gegevens.