Duurzaamheid en klimaat

Welk beleid is nodig voor de energietransitie? Wat zijn de kosten en baten van windenergie en andere vormen van duurzame energie?

Energietransitie betekent het vergroten van het aandeel hernieuwbare energie en het bevorderen van de energiezuinigheid. Na de ondertekening van het Klimaatakkoord van Parijs in 2016 hebben vele landen, waaronder Nederland, zich gecommitteerd aan het aanzienlijk verlagen van de uitstoot van broeikasgassen. De Nederlandse doelstellingen zijn vastgelegd in de Klimaatwet, die streeft naar een vermindering van de uitstoot met 55% in 2030 en een netto nul uitstoot in 2050, met het doel voor negatieve emissies daarna. Het Klimaatakkoord van 2019 specificeert het beleid en de maatregelen om deze doelen te bereiken, ondersteund door aanvullende maatregelen.

SEO verricht uitgebreid en divers onderzoek naar de effectiviteit van dit beleid en de bijbehorende subsidieprogramma’s, en onderzoekt ook de energietransitie door middel van nationale en decentrale initiatieven die gericht zijn op het vergroten van het aandeel hernieuwbare energie en de energie-efficiëntie.

Wij beantwoorden deze en andere vragen op het terrein van de energiemarkt voor een breed scala aan opdrachtgevers. De afgelopen jaren hebben wij opdrachten uitgevoerd voor ministeries, energiebedrijven, netbeheerders en natuur- en milieuorganisaties.

In beleidsevaluaties onderzoekt SEO de succesfactoren van bijvoorbeeld stimuleringsregelingen voor duurzame energie. Wat werkt en wat werkt niet? Met kwantitatief en kwalitatief onderzoek beoordelen wij de effectiviteit van het (duurzame) energiebeleid. Dit betreft regelingen en beleid op rijksniveau, maar ook provincies en gemeenten hebben in toenemende mate te maken met de energietransitie. SEO adviseert deze en andere partijen over de vormgeving van toekomstig beleid.

Hoe kunnen we de landbouw duurzaam maken voor de boer en het klimaat?

Maatschappelijke vraagstukken zoals stikstofproblematiek, mestderogatie en klimaatverandering noodzaken de landbouwsector om duurzamer te opereren. Tegelijkertijd vormt marktfalen een belemmering voor de duurzaamheidstransitie in de landbouwsector, waardoor uitdagingen binnen de keten soms onevenredig verdeeld zijn. Een succesvolle transformatie vereist echter intensieve samenwerking tussen markt, overheid en ondernemers om de sector zowel voor de boer als voor het klimaat duurzaam te maken.

SEO beschikt over de expertise om vanuit een economisch perspectief naar landbouwtransities te kijken, zowel in Nederland als in ontwikkelingslanden. Wij brengen de waardeketen in kaart en identificeren cruciale knelpunten voor systeemverandering, met een specifieke focus op verschillende vormen van marktfalen binnen de landbouwketen. We ontwikkelen economisch beleid dat zorgt voor brede ondersteuning van de transitie door boeren, de markt en de overheid.

Welke financieringsinstrumenten zijn het meest effectief om investeringen in klimaatadaptatie en – mitigatie te bevorderen?

De financiering van maatregelen om de schade door overstromingen, droogte en zeespiegelstijging te beperken (klimaatadaptatie) en van maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan (klimaatmitigatie) speelt een steeds grotere rol in de beleidsvorming. Zo zijn er verschillende fondsen opgericht om projecten te ondersteunen, niet alleen in Nederland, maar ook in ontwikkelingslanden die onevenredig veel te lijden hebben onder de gevolgen van klimaatverandering. Denk bijvoorbeeld aan het Meerjarenprogramma klimaatfonds 2024, de provinciale energiefondsen of het Dutch Fund for Climate Development (DFCD).  Bij een aantal klimaatfondsen wordt steeds vaker een rol voorzien voor private betrokkenheid en naast subsidies financieringsinstrumenten zoals participaties, (quasi-)equity, leningen, garanties, of groene obligaties.

Hoe kunnen de kosten en baten van klimaatbeleid het best worden verdeeld?

Het thema klimaatrechtvaardigheid speelt een steeds belangrijker rol in het publieke debat. Zo heeft emissiereductiebeleid vaak een disproportioneel effect op sommige bedrijven of sectoren, terwijl de kosten en baten van fossiele subsidies ook ongelijk verdeeld zijn over verschillende groepen in de samenleving. Het gaat hierbij niet alleen om financieel-economische effecten, maar ook om brede-welvaartseffecten op milieu, gezondheid of welzijn.

SEO beschikt over een wijd scala aan economische methoden om de welvaartseffecten van klimaatmaatregelen voor verschillende sociale groepen en sectoren in kaart te brengen en te kwantificeren. In onze studies beantwoorden wij vragen als: Wat zijn de kosten en baten van verschillende klimaatmaatregelen? Hoe worden deze kosten en baten verdeeld in de samenleving? Hoeveel – en hoe – moeten vervuilers betalen voor hun uitstoot? En hoe kan een sociaal klimaatfonds ervoor zorgen dat de kosten eerlijker worden verdeeld?